نقش هیئت‌های خانگی در برگزاری باشکوه عزاداری‌های استان اردبیل

رئیس شورای هیئت‌های مذهبی اردبیل در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به پیشینه هیئت‌های خانگی در این استان می‌گوید: اولین هیئت استان اردبیل با نام هیئت حسینی در سال 1321 توسط پدر مرحومم که یکی از شعرا و بنیان‌گذاران تعزیه‌خوانی نیز بود، تأسیس شده است. در حال حاضر نیز این هیئت یکی از هیئت‌های بزرگ استان بوده و اعضای زیادی را جذب کرده است.

عوض قاسمی در ادامه سخنان خود افزود: قبل از انقلاب مراسمات روضه‌خوانی پررنگ‌تر بود و هیئت مذهبی انگشت‌شماری در استان اردبیل وجود داشت اما در حال حاضر هیئت‌ها از ظرفیت‌های قابل‌توجهی برخوردارند.

هیئت‌های مذهبی و عزاداری که در سطح استان اردبیل و جود دارند اکثراً به‌صورت خانگی بوده و درصورتی‌که خانه‌ها جوابگوی ازدحام جمعیت شرکت‌کنندگان نباشد در مساجد برگزار می‌شوند.

برنامه‌های برخی از هیئت‌های خانگی به‌صورت ثابت بوده و برخی دیگر به‌صورت متغیر و هر هفته در یک منزل برگزار می‌شود. در سر درب منزل مورد نظر پرچمی برافراشته می‌شود تا به همگان اعلام شود که در آن منزل هیئت برگزار می‌شود.

از نوجوانان و جوانان گرفته تا افراد کهنسال برای انجام و برگزاری مراسم‌های دینی، مذهبی دور هم جمع می‌شوند تا مجموعه‌ای به نام هیئت تشکیل می‌شود.

برنامه هیئت‌های عزاداری هم برای آقایان و هم برای بانوان به‌صورت هفتگی برگزار می‌شود. هیئت‌های مذهبی هر هفته در قالب برنامه‌های متنوعی از قبیل قرآن‌خوانی، بیان احکام، تفسیر قرآن، سخنرانی و مداحی فعالیت می‌کنند.

هیئت‌ها علاوه بر این در اعیاد، ولادت‌ها، شهادت‌ها و ایام خاص نیز برنامه‌هایی تدارک می‌بینند. بانوان معمولاً در هر هفته دو یا سه بار در هیئت‌های حضور پیدا می‌کنند اما برنامه‌های آقایان تنها یک روز در هفته را به خود اختصاص می‌دهد. محتوای برنامه‌ها در هیئت‌های آقایان و بانوان به یک نوع بوده، اما در هیئت‌های مذهبی خواهران به تفسیر قرآن توجه بیشتری می‌شود.

در اغلب هیئت‌ها در هفته‌های آخر ماه نیز دعاهای ندبه، توسل و زیارت عاشورا برگزار می‌شود.

*کمک به مستمندان توسط هیئت‌ها؛ از تأمین جهیزیه تا خرید انشعاب آب و گاز

دراین‌بین هیئت‌هایی علاوه بر فعالیت‌های مذهبی و دینی نسبت به انجام امورات خداپسندانه و خیریه‌ای در قالب کمک به نیازمندان، مستمندان و تأمین جهیزیه نوعروسان اقدام می‌کنند. یکی از این هیئت‌ها در مرکز استان در اقدامی خداپسندانه صندوقی به نام صندوق حضرت صاحب‌الزمان (عج) راه‌اندازی کرده‌اند تا در برنامه‌های هفتگی هیئت و ایام خاص نسبت به جمع‌آوری کمک‌های خودجوش مردمی اقدام کرده و با توجه به پول‌های جمع‌آوری شده به‌صورت سالانه نسبت به کمک مستمندان، تأمین جهیزیه، تأمین هزینه درمان و هر نوع نیاز پیش رو اقدام کنند.

هیئت‌هایی نیز وجود دارد که در قالب درمانگاه کلیوی اردبیل و یا هیئت حسینی که از طریق ویزیت پزشکان و داروی رایگان نیازمندان در درمانگاه حسینی به مستمندان کمک می‌کنند. این کمک‌ها تنها به این موارد ختم نمی‌شود بلکه با توجه به نیاز شهروندان مستمند حتی نسبت به خرید انشعاب آب و گاز نیز اقدام می‌شود.

هیئت‌های مذهبی خواهران در امور خیریه‌ای و کمک به نیازمندان نقش پررنگ‌تری از خود ایفا می‌کنند.

*ایجاد شکاف بین دختران نسل جدید با هیئت‌های مذهبی

رئیس شورای هیئت‌های مذهبی اردبیل می‌گوید: نسبت به سال‌های گذشته جوانان و آقایان به‌صورت چشمگیر و قابل‌توجهی جذب هیئت‌های مذهبی شده‌اند اما حضور دختران جوان در هیئت‌ها کمرنگ‌تر شده است.

قاسمی افزود: با توجه به اینکه در گذشته دختران همراه با مادران خود در هیئت‌های مذهبی حضور پیدا می‌کردند هم بر روی تربیت آن‌ها تأثیرگذار بود و هم این‌که دختران مجرد موردپسند دیگران قرار می‌گرفتند و بدین طریق گامی در راستای ترویج فرهنگ حسنه ازدواج برداشته می‌شد.

وی معتقد است که در حال حاضر بین دختران نسل جدید و هیئت‌های مذهبی شکاف ایجادشده و باید در راستای جذب نسل جدید علی‌الخصوص طیف دانشجو و تحصیل‌کرده باید تلاش‌های بیشتری انجام شود.

*اهمیت دقت نظر در گزینش و انتخاب مسئولان هیئت‌ها

محیط هیئت‌های مذهبی محیطی معنوی بوده و کسانی که وارد این محیط می‌شوند علاوه بر اینکه به برکت امام حسین (ع) از قرآن و تفسیر آن، احکام و مداحی‌ها بهره‌مند می‌شوند، موجب افزایش مهر و محبت در بین آن‌ها می‌شود. جوانان نیز وقتی مورد عشق، محبت و دوستی قرار می‌گیرند جذب آن مجموعه خواهند شد.

مسئولان هیئت‌ها تا حد امکان از هر جنبه‌ای دارای اخلاق حسنه‌ای باشند و پیامبر اسلام (ص) نیز با اخلاق نیکو و حسنه خود توانستند دیگران را مجذوب اسلام کنند. وجود شور انقلابی در هیئت‌ها و روحانی و عالم در سخنرانی‌ها از مهم‌ترین معیارها در اجرای برنامه‌های هیئت‌ها است تا از انحراف آن مجموعه جلوگیری کند.

رئیس شورای هیئت‌های مذهبی اردبیل در خصوص ویژگی‌های مسئولان هیئت‌های خانگی می‌گوید: مسئولان هیئت‌ها باید از صبر و استقامت و همچنین از آگاهی علمی، دینی و مذهبی برخوردار باشند.

قاسمی با تأکید بر دقت نظر در انتخاب مسئولان هیئت‌ها می‌گوید: اگر مسئولان هیئت‌ها کوچک‌ترین موردی داشته باشند، وای به حال اعضای هیئت که از آن‌ها الگوبرداری خواهند کرد و این هیئت از مسیر اصلی خود منحرف خواهد شد.

*افزایش آپارتمان‌نشینی و کاهش روضه‌خوانی‌ها

عزاداری‌های خانگی به دو صورت روضه‌خوانی و هیئت‌های مذهبی برگزار می‌شود که روضه‌خوانی خود یکی مرسوم‌ترین برنامه‌های مذهبی و دینی در استان اردبیل محسوب می‌شود.

رئیس شورای هیئت‌های مذهبی اردبیل در این خصوص می‌گوید: روضه‌خوانی که در قدیم‌الایام به‌صورت هفتگی و ماهانه برگزار می‌شد، در حال حاضر کم‌رنگ‌تر شده و یکی از مهم‌ترین علل آن افزایش آپارتمان‌نشینی است. در زمان‌های گذشته در کوچه ما که حدود 60 خانه وجود داشت در 20 منزل این مراسم به‌صورت ماهانه و حتی در ایام خاص و شهادت‌ها نیز با محتوای سخنرانی، مداحی و روضه‌خوانی برگزار می‌شد.

*تربیت مداحان در هیئت‌های خانگی/ فعالیت 1400 مداح در اردبیل

علاقه‌مندان به مداحی با حضور در هیئت‌های مذهبی به نحوه خواندن مداحان گوش فرا می‌دهند و مداحان مبتدی نیز به‌صورت مکرر در این هیئت‌ها مداحی می‌کنند تا ضمن رفع ایرادهای قبلی، روزبه‌روز پیشرفت کرده و تقویت شوند. در حال حاضر در استان دارالارشاد اردبیل بیش از یک هزار و 400 مداح تربیت شده است که بیش از 630 نفر آن در مرکز استان سازمان‌دهی شده‌اند.

 مسئول کانون مداحان استان اردبیل در گفتگو با خبرنگارشکوه فرهنگبا اشاره به نقش تربیت مداحان در هیئت‌های خانگی می‌گوید: کلاس‌های مداحی که در سطح شهرها برگزار می‌شود، صرفاً آموزش اولیه بوده و برای تربیت و تقویت یک مداح باید آن‌ها در هیئت‌ها حضور پیدا کنند.

شهروز اردبیلی در ادامه می‌گوید: بنده خود که مسئول کانون مداحان استان اردبیل هستم، در ایام جوانی هفت سال پای مداحی‌ها در هیئت‌ها نشسته‌ام، به نحوه خواندن آن‌ها نگاه کرده‌ام و بعدازآن خود نیز آرام‌آرام شروع به مداحی کردم.

وقتی ما در هیئت‌های مذهبی مداحی می‌کردیم، حاج رمضان قاسمی یکی از بزرگان شایسته و بنیان‌گذار اولین هیئت مذهبی خانگی استان اردبیل اشکالات و ایرادات ما را بیان می‌کرد تا آن‌ها را اصلاح کنیم و بدین طریق ضمن اینکه روزبه‌روز مداحی‌ها تقویت‌ می شود مداحان نیز تربیت می‌شدند.

وی معتقد است اگر 100 جوان را جذب هیئت کنیم در واقعیت 100 هزار جوان را جذب کرده‌ایم، چرا که در گذشته حتی رادیو و تلویزیون نیز وجود نداشت اما جوانان امروزی مورد هجمه شبکه‌های مخرب ماهواره و اینترنتی قرار دارند و آن دسته از جوانانی که در این برهه زمانی در هیئت‌های مذهبی حضور پیدا می‌کنند، جوانانی مقدس هستند.

شهروز اردبیلی که مسئولیت هیئت ائمه الهدی اردبیل را عهده‌دار است تاکنون بیش از 100 مداح را در این هیئت تربیت‌کرده است.

*آمیخته شدن حسینیت در آب‌وخاک اردبیل

رئیس کانون مداحان استان اردبیل می‌گوید اردبیل مهد حسینیت است و در زمان صفوی در کل ایران و جهان اشاعه کل حسینت از اردبیل بوده است. حسینیت در خون اردبیلی‌ها جاری و ساری بوده و با آب‌وخاک آن آمیخته‌شده است.

وی افتخار می‌کند که یکی از شهدای کربلا به نام عباس بیضایی اهل اردبیل بوده که در حمایت از حضرت مسلم و قیام امام حسین (ع) به شهادت می‌رسد.

*اجتماع عظیم تاسوعای اردبیل ثمره هیئت‌های خانگی است

مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: تشکیل اجتماع عظیم تاسوعا و عاشورای حسینی اردبیل یکی از ثمره‌های وجود هیئت‌های خانگی و مذهبی است.

حجت‌الاسلام مهدی ستوده گفت: هیئت‌های خانگی و مذهبی در طول سال فعالیت داشته و در اعیاد، ولادت‌ها و شهادت‌ها نسبت به اجرای برنامه و عزاداری اقدام می‌کنند.

وی افزود: حضور باشکوه مردم در تاسوعای حسینی نیازمند تداوم عزاداری در طول سال بوده که این امر نیز توسط هیئت‌های اردبیل انجام می‌شود و همه این شور و شعور از ارادت به اباعبدالله الحسین (ع) و ائمه اطهار (ع) نشأت گرفته است.

گزارش: جعفر عزیزی اورنج