نوروز عید نونوار شدن است؛

آداب نوروز باستانی در اردبیل + تصاویر

از رسم‌های دیرین اردبیلی‌ها در عید نوروز، عیدی دادن و عیدی گرفتن است؛ کوچک‌ترها از شوق گرفتن اسکناس‌های نو و تانخورده سر از پا نمی‌شناسند و با شوقی خاص منتظر دریافت آن هستند.

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی  «سبلان ما»، روزهای پایانی زمستان که از راه می رسد و در بین مردم  دیار سبلان جنب‌وجوش‌ زیادی به وجود می‌آید و آنها با آئینی خاص به پیشواز سال جدید و عید نوروز می روند. 

 عید باستانی نوروز را با رسم و رسوماتی مثل خانه‌تکانی، دیدوبازدید، هفت‌سین، تخم‌مرغ‌های رنگی، خوردن سبزی‌پلو با ماهی می‌شناسند، چهار روز نخست فروردین به‌عنوان تعطیلات رسمی نوروز محسوب می‌شود و مردم در این ایام به دیدن اقوام خود می‌روند و این عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند.

اما از قدیم الایام مرسوم است که ایرانیان هر ساله، شروع فصل جدید طبیعت را جشن می‌گیرند، آن‌ها سعی می‌کنند با خانه‌تکانی دل‌هایشان، فصل جدید و پر باری را در زندگی‌شان رقم بزنند و در اولین قدم سراغ خانه‌تکانی‌ می‌روند و در این خانه‌تکانی‌ها دو کار مهم انجام می‌گیرد، یکی دل‌کندن از متعلقات دنیوی و ازآن مهمتر دور ریختن کینه و کدورت‌ها و بدی‌ها است تا با قلبی زلال و روشن به استقبال سال جدید بروند. 
 

 معمولا اردبیلی‌ها در خانه‌تکانی سال جدید، همه چیز را نو و نوار می‌کنند و تعویض لوازم و اسباب کهنه، شکسته که پس از یک یا چند سال کارکردن و تعمیرشدن، دیگر نفس‌های آخرش را کشیده است از  ضروریاتی است که بانوان در اولویت اول خود قرار می دهند؛ آنها  با تغییر و تحول شکل چیدمان اثاث خانه  شکل تازه‌ای به خانه می‌دهندکه موجب تنوع می‌شود.

 علاوه بر  انجام مراسمات خاص چهارشنبه  سوری در اردبیل و بردن  «پای» یا خونچه برای دختران خانواده و نوعروس‌ها، از چند ساعت مانده به تحویل سال نو، خانواده‌های اردبیلی سفره هفت‌سین را پهن می‌کنند و با قراردادن هفت‌سین شامل سیب، سرکه، سنجد، سمنو، سبزه، سماق و سیر و همچنین قرآن، ماهی، آینه، سنبل این روز را به یکدیگر تبریک می‌گویند و هر یک از این نمادها در سفره هفت‌سین معنای خاص خودشان را دارند.

سبزه یکی از زیباترین سین‌ها و نماد تولد بهار و سرسبزی است که با عدس و گندم در سبدهای گرد شکل یا مربع‌شکل در سایزهای مختلف کاشته می‌شود تا لحظه سال‌تحویل با سرسبزی خودش که نشان از طبیعت است ابهت ویژه‌ای به سفره هفت‌سین ببخشد.

کاشت سبزه در اردبیل آدابی خاص دارد و معمولاً مادربزرگ‌ها 10 تا ۱۵ روز مانده به عید نوروز برای همه اعضای خانواده، سبزه می‌کارند و سبزه‌ مادربزرگ‌ها زیبایی خاصی به سفره هفت‌سین می‌بخشد به‌طوری‌که نمی‌توان از زیبایی آن صرف‌نظر کرد.

معمولا سبزه‌ مادربزرگ‌های اردبیلی زینت‌بخش سفره‌های چهارشنبه‌سوری و هفت سین فرزندان می‌شود ولی اگر مادربزرگ در قید حیات نباشد خانواده‌های اردبیلی سبزه را از بازار تهیه می‌کنند. 

و یکی دیگر از کارهایی که اردبیلی‌ها هر ساله طبق رسم و رسومات انجام می‌دهند قرار دادن ماهی قرمز در کنار سفره هفت‌سین در یک تنگ بلور است که نماد زایش، تازگی و تکاپو، رنگ سرخش و زلال آبی که در آن غوطه‌ور است، پیام‌آور کمال‌جویی انسان است.
 

از رسم‌های دیرین اردبیلی‌ها در عید نوروز، عیدی دادن و عیدی گرفتن است. کوچک‌ترها از شوق گرفتن اسکناس‌های نو و تانخورده سر از پا نمی‌شناسند و با شوقی خاص منتظر دریافت آن هستند.

بزرگ‌ترها قبل از تحویل سال اسکناس‌های عیدی را به نشانه تبرک لای قرآن می‌گذارند و پس از آغاز سال، آنها را به‌عنوان عیدی به کوچک‌ترها می‌دهند. برخی به‌جای اسکناس، هدایایی را برای عزیزانشان تهیه و به آنها تقدیم می‌کنند.
 

طبق رسوم کهن اردبیلی‌ها عیدی گرفتن نوعی شگون محسوب می‌شود که هر کسی دشت اول هدیه را دریافت می‌کرد برایش خوش‌یمن بود.

خانواده‌های ایرانی سر سفره هفت‌سین دعای تحویل سال را می‌خوانند تا سال جدید را با حس و حالی خوب شروع کنند و در ادامه دعای تحویل سال و ترجمه فارسی آن را می‌خوانند:

یا مقلب‌القلوب و الابصار

یا مدبر الیل و النهار

 یا محول الحول و الاحوال

 حول حالنا تا احسن الحال

 ای تغییردهنده دل‌ها و دیده‌ها

ای تدبیرگر شب و روز

 ای گرداننده سال‌ها و حالت‌ها، حال ما را به نیکوترین حال، دگرگون کن.

غذای مخصوص شب عید در اردبیل، سوتی پلو است که علاوه بر طعم فوق‌العاده، خواص بسیار زیادی دارد. مردم اردبیل این غذا را در شب عید تهیه می‌کنند و آن را در کنار ماهی‌دودی، قزل‌آلا یا هر نوع ماهی دیگری سرو می‌کنند، «سوتی‌پلو» یعنی برنجی که با شیر درست می‌شود.

درست است که منشأ و زمان پیدایش عید نوروز به‌درستی معلوم نیست؛ اما برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهند که بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران را به سال ۵۳۸ (قبل از میلاد) یعنی زمان حمله کوروش بزرگ به بابل می‌دانند.

مردم بابل روز اول سال (عموماً در اعتدال بهاری برابر با ۲۱ مارس) را جشن می‌گرفتند. این زمان برابر با بیداری طبیعت است. از لوحه‌ها چنین بر می‌آید که این جشن تقریباً از ۲۳۴۰ سال پیش از میلاد، شناخته شده بود.

مری بویس معتقد است که ایرانیان از دیرباز بر اساس آیین میتراییسم، جشن‌های بزرگی چون جشن‌های بهاره و پاییز (مهرگان) را برگزار می‌کردند؛ ولی شکوه جشن بهاره بابلیان، ممکن است موجب رهنمود ایرانیان به برگزاری جشن سال نو در این ایام شده باشد.
در دین و مذهب نیز روایاتی از عید نوروز وجود دارد که برگزاری این مراسم را در سال‌های بسیار دور تأیید می‌کند. در اوستا، زرتشت به‌عنوان کسی که تقویم خورشیدی را به مردم معرفی کرد، یاد شده است و همچنین گفته می‌شود وی اولین روز سال یعنی برابری روز و شب را به‌عنوان اعتدالین نوروز نام‌گذاری کرد و جشن گرفت. البته روایات دیگر هم حاکی از آن است که جشن نوروز پیش از زرتشت در ایران برگزار می‌شد.
انتهای خبر/ پ