يادداشت تحليلي/

نقش ولایت فقیه در دفاع مقدس

در طول هشت سال دفاع، امام تلاش كرد تا از اصول و ارزش هاي اسلامي و انساني را در فرماندهي و مديريت جنگ مورد توجه قرار دهد.

به گزارش خبرنگار ، نقش سازنده و موثر ولی فقیه به عنوان فرمانده کل قوا در دوران هشت سال دفاع مقدس برکسی پوشیده نیست، امام خمینی (ره) به عنوان یک شخصیت کاریزما در راس فرماندهی نیروهای مسلح  توانست در بسیج آحاد مردم برای دفاع از سرزمین ایران اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی  پیامبر گونه عمل کند و در برابر استكبار جهاني  سكانداري كشتي بزرگ انقلاب بزرگ اسلامي را در طوفان پرتلاطم اقيانوس به سلامت به ساحل هدايت و رهبري  کنند.

با پيروزي انقلاب اسلامي و استقرار جمهوري اسلامي به عنوان مدل حكومت جديد براي بهتر اداره كردن جامعه كه ريشه در انديشه پاك الهي و اسلامي دارد، در ايران اسلامي كه دشمنان كينه توزي مثل جهانخواران غرب و شرق در آن مقطع زماني داشت در مقابل هردوتفكز باطل ماركسيسم و ليبرال دموكراسي  قدعلم كردويك جنگ تمام عيار را به نظام نوپاي سياسي  تحميل كردند.اما جمهوري اسلامي با برخورداري از پتانسل هاي قدرت نرم كه منشا الهي داشت وهمجنين حضور يك شخصيت الهي  و مردم با ايمان توانست از يك بحران جدي با پيروزي بيرون آيد.

معمولا‏ رهبران اسلامی با برخورداری از سه ویژگی معماری، فرماندهی و فقاهت زعامت می‌نمایند ‏لذا اعلام جنگ و صلح از شئونات ولایی محسوب می‌گردد. حضرت امام خمینی (ره) از جمله آن رهبران ‏اسلامی بود که  با رویکرد دین ما عین سیاست ما و سیاست ما عین دیانت ماست با تاکید بر دفاع از نگاه اسلام،بزرگترین جنگ فرسایشی قرن را فرماندهی کرد. چون اصل 110 قانون اساسی جمهوری ‏اسلامی ایران بند 5 «اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروها در نظام جمهوری اسلامی را از جمله اختیارات ‏رهبری برشمرده و براساس بند 6 همین اصل نیز عزل و نصب فرماندهان عالی رتبه نظامی و انتظامی از ‏وظایف رهبری است.»
‏  در اين بحث به عوامل مهم پيروزي جمهوري اسلامي ايران  دردفاع مقدس اشاره مي نمايم.

 

الف)رهبري و مديريت حضرت امام خميني (ره) در هشت سال دفاع مقدس:

‏ باآغاز جنگ عراق علیه ایران که با بهانههاي  همچون اختلافات ارضی، دشمنی غرب با انقلاب پویای اسلامی، هراس دولتهای ‏منطقه از اسلام خواهی و بیداری اسلامی مردم منطقه و خوی تجاوزگری بعثیان و صدام با حمایت ‏کشورهای عربی و غربی بهترین فرصت را برای تجاوز فراهم ساخت، زیرا که نظام ستم شاهی و دست ‏نشانده فرو پاشیده و رهبران انقلابی نیز هنوز تحکیم و تثبیت نگردیده بودند. مزدوران متواری نظام ‏پیشین در کنار صدام ماموریت می‌یابند تا جمهوری اسلامی را نابود و کشور ایران را تجزیه نمایند. به ‏دنبال این بسترهای تاریخی تهاجم همه جانبه از زمین و هوا و دریا آغاز می‌گردد اما غافل از آن که به ‏قول آن امام همام که فرمود: «صدام گمان می‌کرد با یک مملکت آشفته و منزوی شده روبروست و تا چند ‏ساعت دیگر تهران را فتح خواهد کرد. او غافل از خدا بود.» پس ایمان به خدا و آخرت جوهره اصلی اسلام ‏را تشکیل می‌دهد و رهبری به عنوان مرجع و کارشناس دینی مفسر آن اصول می‌باشد. همین پشتوانه ‏در غالب فرماندهی کل قوا در وجود امام راحل تحقق یافت و امکان اداره جنگ و جهاد را میسر ساخت.
‏ لذا بزرگ ترين نقطه قوت ايران، وجود رهبري معنوي، پرجاذبه، دورانديش، نترس، توانمند و با حكمتي بود كه مردم اورا از صميم قلب دوست داشتند و توانسته بود به عنوان نقطه اتكا و توانمندي روحي ملت ايران عمل كند.

امام در جايگاه ولايت فقيه و رهبري نظام اسلامي، تهديد بزرگ جنگ را كه مي توانست به براندازي نظام منجر شود؛ تبديل به فرصتي استثنايي براي ظهور و بروز توانايي هاي ملت ايران و آزموني بزرگ براي جهاد در راه خدا كرد به طوري كه نوجوانان و جوانان و مردان و زنان از 12 ساله تا 80 ساله با لبيك به نداي آن امام درطول هشت سال ايثاروفداكاري را به رخ دشمنان ودوستان كشيدند.

امام خميني (ره) به عنوان ولي فقيه توانست با نفوذ عظيم خود، انگيزه بزرگي را درايستادگي دربرابر دشمن در بين بسياري از مردم به وجود آورد و روحيه تهاجمي را در ثواي مسلح ايجاد و با تدابيري هوشيارانه، از پيروزي دشمن كه همه ابرقدرت ها با تمام توان شان رژيم بعثي عراق را حمايت مي كردند، جلوگيري كند.و همچنين با تكيه بر قدرت لايزال الهي توانست در زمالن اندكي ابتكار سياسي جنگ را دردست گيرد و دشمنان را در بن بست عملكرد خود قرار داده و بابسيج ميليوني مردمي كشور اسلامي را نجات و پيروزي حاصل شود.

 

ب) سبك و مديريت دفاع مقدس با پشيباني مردم:
‏  سبك و مديريت و فرماندهي جنگ، متفاوت از شيوه هاي مرسوم در ساير ارتش ها بود.بلافاصله پس از آغاز تهاجم، امام خمینی(ره) صدام را کافر و نوکرآمریکا خطاب کرد و از مردم برای دفاع ‏استمداد طلبید. با فرمان امام راحل رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس 95% از 182 ‏عملیات جنگی جبهه‌ها را با حضور گسترده بسیجیان داوطلب اداره نمودند. و 75% نیروی یگان‌ها را نیز از ‏نیروهای مردمی تشکیل دادند و با آزاد سازی مناطق اشغالی  به ويژه خرمشهر، زمینه‌های نفوذ به خاک دشمن را فراهم ‏ساختند.
روند جنگ از دفاع به تشدید حملات و سپس واکنش نظام بین‌المللی منتهی شد. مقاومت مصمم و ‏پایداری مردم ایران در نخستین سال جنگ تحمیلی مراکز بین‌المللی را وادار به نرمش ساخت به طوری ‏که سازمان کنفرانس اسلامی ضمن تشکیل کمیته بررسی مذاکره ،خاتمه جنگ را با دو شرط اعلام ‏نمود و آنها عبارت بودند از :
1- عدم عملیات نظامی از سوی ایران
2- اعلام آتش بس با توافق ایران
هر دو شرط آشکارا بر علیه ایران است برای همین امام فرمود: «صلح بین اسلام و کفر معنا ندارد.» هر ‏چند اصولا توقف عملیات نظامی یا آتش بس آنهم از سوی ایران نه عراق غیر از صلح است. علاوه بر این ‏شورای امنیت سازمان ملل متحد پس از دو سال تعلل خواستار آتش بس و عقب نشینی شد. این روند ‏متاسفانه تا سال 66 از سوی محافل و مراکز بین‌المللی ادامه دا‌شت تا بالاخره به صدور قطع‌نامه 598 ‏انجامید.

 در طول هشت سال دفاع سلسه مراتب و فرماندهي و فرمانبري در بين رزمندگان  نا براساس شيوه هاي مرسوم ارتش هاي دنيا كه اطاعت براساس اعمال زور و فشار برزيز دستان، بلكه رابطه دوسويه برمبناي  محبت و مهرباني بين فرمانده و فرمانبر كه ريشه در اسلام دارد و رزمندگان اسلام اطاعت از فرمانده با صلابت و معنوي خويش را برمبناي« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِي الأَمْرِ مِنكُمْ» نسا/59 عمل مي كرد.وفرماندهي رافرماندهان جنگ از امام و ولي فقيه ياد گرفتند كه با دورانديشي و در نظر گرفتن همه زوايا، پس از تصميمبايد برخداتوكل نمودكه:« فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ»آل عمران/159
‏ چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن زيرا خداوند توكل‏كنندگان را دوست مى‏دارد.

 

ج) ابتكارات و خلاقيت  هاي امام خميني(ره)در فرماندهي جنگ
‏‏ فرماندهان ورزمندگان اسلام در طول جنگ صاحب تجاربي گرانبها شدند، پخته شدند، خودشان را ساختند. جبهه هاي جنگ در واقع فرماندهاني را پرورش داد و تربيت كرد كه خلاقيت آن ها و اميد آن ها به پيروزيدر عمليات ها ، آنهم در برابر قدرت هاي بزرگ كه همه جانبه رژيم بعثي را مورد حمايت خود قرار مي دادند،تحول عظيمي به نفع ايران اسلامي ايجاد كردند.

همه نيرو ها تحت فرمان فرماندهي كل قوا كه در راس آن امام خميني (ره) بود، تبديل به يك مجموعه اي يكپارچه و مقتدر براي اداره صحنه هاي گوناگون جنگ تدارك ببينند. طرح ريزي عمليات هاي بزرگي چون« شكست حصر آباد» وقتي كه امام فرمود حصرآبادان بايد شكسته شود،شكسته شد.فتح خرمشهر، كه امام فرمود: خرمشهر را خدا آزاد كرد و يك روحيه معنوي قوي به كالبد بدنه قواي مسلح تزريق كردند.حماسه هاي بزرگ رزمندگان در شلمچه، تصرفاو، آزاد سارزي بستان، سوسنگرد،جنگ هاي بازي درازو نبرد مرصاد، همه اينها بدون حضور فرماندهان باايمان كه تحت فرماندهي پيامبرگونه امام(ره) كه در مكتب حيات بخش اسلام و ائمه اطهار عليهم السلام بزرگ شده بودند، امكان پذير نبود.

 

د) نگاه امام خميني (ره)به جنگ و دفاع

ايشان  در جايگاه رفيع رهبري مسلمانان جهان، مرجع تقليد و صاحب نظر درانديشه نظامي و دفاعي و همچني به عنوان ولي فقيه و فرمانده كل قوا،بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ، بزرگ ترين جنگ هاي جهان را در قرن بيستم را رهبري كرد. در طول هشت سال دفاع امام تلاش كرد تا از اصول و ارزش هاي اسلامي و انساني را در فرمالندهي و مديريت جنگ مورد توجه قرار دهد به طوري كه در حساس ترين لحظات جنگ و در قبول قطعنامه از اين اصول عدول نكردند و براين اصول تاكيد داشتند.

• بر خي از اين اصول عبارت اند ازد:
• 1) ايمان به هدف متعالي و مقدس« جهاد في سبيل الله»؛
• 2) اطاعت از فرماندهي؛
• 3) اتكا بر مردم(مردمي بودن جنگ)؛
• 4) اصل اخلاق جنگي و اخلاق در جنگ ؛
• 5) وحدت نيروهاي مسلح و نيز بين قواي نظامي و مردمي؛
• 6) جنگ اعتقادي( جنگ در راه آرمان و اعتقادات و الا)؛
• 7) توجه به اسلحه و تكنولوژي به مثابه ابزار؛
• 9) سلاح و صلاح( اسلحه بايد در دست انسان صالح باشد)؛
• 10) نفي جنگ هسته اي و تكيه بر جنگ متعارف؛ و  نفي هرگونه سلطه غير خدايي؛
• 11) نگرش بر نقش تكليفي و مسئوليتي و تكيه بر نقش اساسي انسان؛
• 12) باور، اراده ،عمل، نفي يأس و نو ميدي
• 13) استفاده از تجارب ديگران  ؛

14) جنگ حق و باطل و اسلام و كفر.

مطالعه رفتار و عملكرد امام خمینی(ره) در دوران دفاع مقدس نشان می­دهد كه ایشان از شیوه مزبور مدیریت بحران ها، بیشترین بهره را برای اداره احسن جنگ به كار بردند. نمونه بارز این نوع مدیریت نیز، تأكید خاص حضرت امام (ره) به نقش شورای عالی دفاع بود. این شورا كه مطابق قانون اساسی برای اداره امور جنگ تشكیل شده بود؛ نقشی اساسی در تصمیم گیری های مرتبط با جنگ داشت. امام در سخت­ترین شرایط جنگ تحمیلی نیز از این شورا سلب مسئولیت نكرد و همواره، بر تمركز تصمیم­گیری­ها در آن تأكید داشت. برای نمونه، ایشان در بیانیه­ای خطاب به مردم و مسئولان در سال 1359 ضمن تأكید بر معیار بودن قانون اساسی در اعمال نهادها و مأموریت یافتن شورای عالی دفاع می­فرمایند: «مسائل دفاع در شورا مطرح و رسیدگی می­شود و پس از تصویب، تصمیم در اجرا با فرماندهی كل قواست و قوای مسلح باید اوامر ایشان را اجرا كند». امام در مديريت دوران بحران جنگ توانست به فرماندهان، رزمندگان و آحاد مردم در كنار انگيزه هاي مختلف، انگيزه الهي دهدو هويت اسلامي را احيانمايد واين با تمام وجود تزريق شد به بدنه مردم و در سايه اين نگرش يك همدلي، وفاق ملي، انسجام و اتحاد و يك پارچكي را در دفاع از كشور هم در بين نيروهاي مسلح و هم در متن مردم شاهد بوديم و اين ناشي از قدرت معنوي و الهي امام در جايگاه ولايت و امامت بود.اين انگيزه موجب بيداري، مقاومت و پايداري و بصيرت مردم به ويژه جوانان گرديد كه اين جمله امام تاكيد بر بيداري و هوشياري ما در برابر دشمنان را دوچندان مي نمايد:«امامن باز مى‏گویم همه مسؤولان نظام و مردم ایران باید بدانند که غرب و شرق تا شما را از هویت اسلامى‏تان - به خیال خام خودشان - بیرون نبرند، آرام نخواهند نشست. نه از ارتباط با متجاوزان خشنود شوید و نه از قطع ارتباط با آنان رنجور، همیشه با بصیرت و با چشمانى باز به دشمنان خیره شوید و آنان را آرام نگذارید که اگر آرام گذارید، لحظه‏اى آرامتان نمى‏گذارند.»
 مقام معظم رهبري نيز بارها وبارهابراي حفظ بيداري به موضوع بصيرت ودشمن شناسي تاكيد كردند.اين بصيرت و ايمان وروحيه فداكاري و شهادت موجب پيروزي ما در دوران هشت سال حماسه و ايثار دفاع مقدس و همه عرصه ها به ويژه آزادسازي خرمشهر گرديده است.

 

آزادسازي خرمشهر:

عمليات غرور آفريت بيت المقدس در ساعت 12:30  شب وبامداد روز جمعه 10 ارديبهشت سال 1361 با رمز « يا علي ابن  ابي طالب (ع) آغاز شد. رزمندگان  غيور اسلام پس از يك نبر سنگين، بالاخره در بامداد روز سوم خرداد، خرمشهر راآزاد كردند.اين عمليات كه بازتاب كسترده جهاني را در پي داشت موجب ترس و وحشت دشمنان و خرسندي و شادماني ملت ايران شد و مردم در سراسر كشور اين پيروزي و آزادسازي خرمشهر پس از 575 روز اشغال گرديد. اين عمليات ضربه اساسی و تعیین كننده ای بر پیكر دشمنان  وارد ساخت و تمامی معادلات، و ذهنیت هایی را كه درمورد توانایی و قابلیت های نظامی ایران وجود داشت، تغییر داد. بسیاری از كارشناسان نظامی تحلیل گران رسانه های خارجی، در برابر سرعت عمل و ویژگی های عملیاتی نیروهای ایرانی به هنگام فتح خرمشهر، غافلگیر و شگفت زده شدند.

 

نتايج ودستاوردها عمليات آزاد سازي خرمشهر:

1ـ اثبات قدرت دفاعي و مقاومت  جمهوري اسلامي ايران ؛

2ـ ثبات داخلي و بازدارندگي خارجي؛

3ـ ظهور جمهوري اسلامي ايران  به عنوان يك قدرت منطقه اي؛

4ـ اثبات سبك جديد مديريتي موفق از جلوه ايمان در ميدان نبرد؛

5 ـ برهم ريختن  تحليل ها و معادلات دشمن؛

6ـ ايجاد خود باوري در فرماندهان و رزمندگان اسلامغ

 7ـ نهادينه كردن روحيه حماسي و دلاوري در جامعه.

8ـ انهدام نیروی دشمن، حداقل بیش از دو لشكر؛ (16 هزار كشته ونزديك به20 هزار اسير)

9ـ آزاد سازی حدود 5400 كیلومتر مربع از خاك ایران؛ از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید؛

10ـ خارج نمودن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه دشمن؛

11ـ  تامین مرز بین المللی (حدفاصل پاسگاه طلائیه تا شلمچه)؛

12ـ آزادسازی جاده اهواز – خرمشهر و خارج شدن جاده اهواز – آبادان از برد توپخانه دشمن.

دلايل پيروزي در عمليات بيت المقدس:

1ـ نقش سازنده رهبري و مديريت مدبرانه امام خميني(ره)؛

2ـ برنامه ريزي  درست و علمي در عمليات ها و استفاده بهينه از ظرفيت ها و منابع ملي؛

3ـ ايمان و انگيزه الهي رزمندگان غيور اسلام همراه با تدبر و عقلانيت با روحيه شهادت طلبي؛؛

4ـ انسجام و وحدت ملي و افزايش همكاري و همدلي بين سپاه و ارتش و استفاده از ظرفيت  نيروهاي مردمي.

با پايان اين عمليات امام خميني (ره) پس ازدريات خبر آزاد سازي خرمشهر پيام تبريك فرستادند. و فرمودند:«اين جانب با يقين به آن که «مَا النصرُ اِلاّ مِن عندِ الله» از فرزندان اسلام و قواي سلحشور مسلح که دست قدرت حق از آستين آنان بيرون آمد و کشور بقية الله الاعظم ارواحنا لمقدمه الفدا را از چنگ گرگان آدمخوار که آلت هايي در دست ابرقدرتان خصوصاً امريکاي جهانخوارند، بيرون آورد و نداي «الله اکبر» را در خرمشهر عزيز طنين انداز کرد و پرچم پرافتخار «لا اله الا الله» را بر فراز آن شهر خرم که با دست پليد جنايتکاران غرب به خون کشيده شده و خونين شهر نام گرفت، - به اهتزاز در آورد - تشکر مي کنم و آنان فوق تشکر امثال من هستند.».

مقام معظم رهبري : «واقعه خرمشهر از دور فقط یك حادثه ی تاریخی است كه برای ملت ایران هیجان آور و افتخار آمیز است، ولی از نزدیك، این قضیه شبیه یك معجزه بزرگ بود. وقتی رژیم عراق با تشویق دولتهای دشمن انقلاب به مرزهای ما حمله كرد، هدف گیری دقیقی كرده بود . خرمشهر، قدم اول و بسیار موثر از این هدفگیری بود.

خوب است در اينجا ياد شهيد عزيمان صياد شيرازي را گرامي بداريم.خيلي از فرماندهان آن روز بحمدالله امروز زنده و سر حال و مشغول انجام وظيفه اند و بعضي هم به شهادت رسيدند. هیچ كس در دنیا باور نمی كرد كه نیروهای مسلح ما بتوانند خرمشهر را پس بگیرند؛ چون خرمشهر رفته بود.»

ياد و خاطره شهداي عمليات بيت المقدس گرامي باد و سلام ودرود خدا بر همه كسانيكه در اين عمليات و ساير عمليات ها در طول هشت سال دفاع مقدس، هشت سال حماسه و ايثار صادقانه و خالصانه و بي تمنا فداكاري كردند اعم از خانواده هاي معظم شهدا، رزمندگان، آزادگان و جانبازان و همه ايثارگران عزيز.اميد است ياد و خاطره اين عزيز ان از يادها و دلها پال نشود وبراي هميشه تاريخ در ذهن ها و دلها بماند.

 

اميد علي رعنايي ـ مدرس دانشگاه

انتهای پیام/