دکتر حسن احمدی گیوی که بود؟

گر چه مدارج دانشگاهی اش را تا اخذ مدرك فوق لیسانس فلسفه و علوم تربیتی پی می گیرد ، اما قریحة ادبی و ذوق شعر و شاعری كه از عنفوان جوانی در او متبلور بوده است

به گزارش سبلانه به نقل از كيويميز،

ـ حسن احمدی گیوی

ـ متولد اول بهمن 1306 در گیوی

ـ تحصیل در مدرسه ناصری خلخال

ـ فوق لیسانس فلسفه و علوم تربیتی

ـ دكترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران

ـ مولف بیش از پنجاه جلد كتاب در زمینة ادبیات فارسی

ـ‌ آغاز به كار تالیف كتاب « دستور تاریخی فعل» در سال 1342به پیشنهاد « دكتر محمد معین »

ـ نگارش « دستور زبان تركی »

ـ انتخاب بعنوان نویسندة كتاب برتر سال از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای « دستور تاریخی فعل »

ـ بیش از چهار دهه فعالیت پژوهشی در مؤسسه لغت نامه دهخدا

ـ تدریس در دانشگاههای متعددزبان و ادبیات فارسی

ـ‌ نگارش 24 جلد از 222 جلد مجموعه لغت نامة دهخدا

ـ برخی از آثار او عبارتند از : « آیین پژوهش و مرجع شناسی » ، «از فن نگارش تا هنر نویسندگی» ، « دستور تطبیقی زبان تركی و فارسی » ، « دستور تاریخی فعل » ، « شوریده و بی قرار » ، «ادب و نگارش » ، « گزیدة اشعار و مقالات دهخدا » و .....

جعفر مجرد قمی : مرحوم ناصر دفتر روایی به راستی كه حقی به گردن بخشی از فرهنگ آذربایجان دارد . اما شاید او نیز چندان آگاهی از آیندة بذری كه كاشته بود ، نداشت . با این حال صد سال پیش وقتی مدرسة ناصری خلخال را بعنوان نخستین مركز دانش و آموزش منطقه بنا نهاد ، دور از انتظار نبود كه جوانه های پربار و بسیار از استعداد های پنهان آن دیار بروید . حسن احمدی گیوی دانش آموختة مدرسة ناصری خلخال در هفتاد سال پیش ، اكنون استاد بلند مرتبة ادبیات و چهرة شناخته شده نزد ادیبان و مؤلفان و محققان زبان فارسی امروز است .

 

گر چه مدارج دانشگاهی اش را تا اخذ مدرك فوق لیسانس فلسفه و علوم تربیتی پی می گیرد ، اما قریحة ادبی و ذوق شعر و شاعری كه از عنفوان جوانی در او متبلور بوده است ، حسن احمدی گیوی را ترغیب به تحصیل در زبان و ادب فارسی می كند ، آنچنانكه دكترای خویش را با موضوع « دستور تاریخی فعل » و با راهنمایی دكتر محمد معین و بعد دكتر محمد مقدم به نگارش در می‌آورد و در سال 1344 از رسالة دكترای خود دفاع می‌كند .

دكتر حسن احمدی گیوی به زبان و فرهنگ آذری نیز توجه ویژه دارد . و در این زمینه نیز پژوهشهای مهمی را به ثمر رسانده است . كتاب « دستور تطبیقی زبان تركی و فارسی » از آن جمله است . زبان تركی آذربایجانی ، زبان بخش بزرگی از شمالغرب ایران ، شامل استانهای آذربایجان‌شرقی ، آذربایجان‌غربی ، اردبیل ، زنجان ، و نیز بخشی از مناطق مركزی ایران از جمله قزوین ، ساوه ، همدان و شهرهای استان مركزی است . كتاب احمدی گیوی ، یك دورة كامل دستور زبان تركی است كه جزء به جزء با دستور زبان فارسی سنجیده شده و در آخر نیز فصلی با عنوان « رهنمود آموزش زبان تركی به فارسی زبانان» به آن افزوده شده است .

 

سه شنبه اول بهمن ماه چند سال پیش بود ، مراسم بزرگداشتی به مناسبت هفتادوپنجمین سالگرد تولد « دكتر حسن احمدی گیوی » استاد برجستة ادبیات فارسی در تالار بعثت باشگاه دانشگاه تهران برگزار شد . دو تن از برجسته ترین ادیبان ایرانی « دكتر محمد رضا شفیعی كدكنی و دكتر حسن انوری » بانی این بزرگداشت در روز تولد دوست و همكار خود بودند . حركتی زیبا و بدیع كه نشان از صافی و صفای باطن آن دو استاد و ارزش و اعتبار « حسن احمدی گیوی » داشت.

پنجشنبه 27 اردیبهشت 1386 یک روز به یاد ماندنی برای مردم گیوی و خلخال بود . در این روز مراسم نکوداشتی برای استاد دکتر حسن احمدی گیوی در شهر گیوی برگزار شد که مردم گیوی واقعا سنگ تمام گذاشتند و نشان دادند که از هر نظر قدر شناس هستند . مراسمی که در نوع خودش واقعا بی نظیر بود , با آنهمه جمعیتی که آنروز آنجا حضور داشتند . 

نمونه ای از اشعار ترکی دکتر حسن احمدی کیوی 

« خلخال خاطره لری »

 

چئخمر كیوی نین گوللی چیچكلی باغی یاددان

یاشیل چمنی آرخی چایی چایلاغی یاددان

آغلار بولودی گویده ، گولش غنچه سی یئرده

مشرق‌دن اسن سلّمی آخشام چاغی یاددان

البرزون اوزون زنجیره سیندن ساوالان تك

اول قارلی وقارلی عجمی آق داغی یاددان

گوركملی ، سویملی هروون باغی باهاری

دورت بیر یانی نین لاله لری ، زانباغی یاددان

حاجت بولاغی ، كورپی باشی ، نور علی چایی

قازلار كوچه سی ، قئزباخانی ، اونداغی یاددان

گؤی یال ، قوشا داش ، داشلی یاماش ، كورپی بولاغی

رستم داشی ، بهمن دره سی ، خان باغی یاددان

باش داندارالار، تندیره‌لر، گؤی بیره وانلار

چشمه ، كوله سر ، دؤز كیوی نین اویناغی یاددان

جنگل یولی ، هریان ساری ، آغ ، قرمزی گل لر

گوی دؤش لری ، باش گوی ده آغاجی ، داغی یاددان

عمرون یازی او الكه ده گئچدی ، نئجه گئتسین

ازنو چمنی ، ازنو باغی ، ازنو داغی یاددان

یاددان نئجه چئخسین ؟ آنا یوردوم دی چئیخانماز

حرمت لی آقامین ، آنامین توپراغی یاددان

شانلی آقامین قامتی ، تقواسی كمالی

قرآن سسی ، ائل قایغو لوغی ،  آنّاغی یاددان

مرحوم آنامین ، بوی بوخونی ، حجبی ، صفاسی

باش دا چادرا ، ئوزده اولان یاشماغی یاددان

املیك قوزی ، شیطان چپیش ، آغ توخلی ، كهر دای

كیشنر آتی ، شلّی چاپاغان ، دایلاغی یاددان

جیران كیمی ، گل اوزلی ، آلاگؤزلی گؤزل لر

ئوزده قارا تل ، قول دا گؤزل قولباغی یاددان

گؤركملی جاوان لار، ئوزی نورلی قوجا كیشیلر

مشد آغ دده نین صب لر آذان وئرماغی یاددان

تقوالی ، درین شس لی ، شرف لی ، علمانین

تسبیحی ، عباسی ، قباسی ، باشماغی یاددان

سان گئچمه ده دیر خاطره لر ، خاطره قارشی

قئز قاچما ، كبین كسمه ، چوئوش بایداغی یاددان

ایستكلی همانین آناسین گؤرمه‌میش آلماخ

بگ چئخما ، گلین گلمه ، دو آخ قاپماغی یاددان

قلبور كیمی خاطر، الییر گئچمیشی ، صاف لار

گئتمز له ، گئده‌ر ، جمله سئنخ سالخاغی یاددان

یاددان چئخری یونكی بیلیك لر، ولی چئخماز

اورگشدیگیمز زادلار اوشاخلئق چاغی یاددان

اؤ اؤچی كه اؤلاردی آزاد كهلیگی چؤل ده

تئز گئتدی تفنگی ، دوزاغی ، چاخماغی یاددان

اما اؤزین اؤز نوعینه وقف ایلیه‌ن انسان

ممكن دگیل ایل لر اوزونی چئخماغی یاددان

دوغما وطنیم دیر ، عزیز اؤلكه‌م منیم ایران

گئتمز داغی ، داشی ، اوجاسی ، آلجاغی یاددان

آذربایجان توپراغی روحیم دی جانیم دی

چئخماز گئجه ، گوندوز اؤ گؤزل توپراغی یاددان

گؤز قئزدیرارام چون ، یوخودا ، تبریزی گؤررم

گئتمز ، بازاری ، ارگی ، گلستان باغی یاددان

آلتی ایله ، آلتی له  لیسانس آلدیغیم اؤردا

دانشكده‌یه ، مدرسه‌یه قاچماغی یاددان

سؤز شهریارین ، شوقیله اوّل گونی گؤرماخ

ارژنگ‌ایله فرهنگین آتی ، قولچاغی یاددان

هر نه حسنین چئخسا یادین دا چئخا بیلمز

خلخالئمیزین باغی ، چایی ، چایلاغی یاددان

انتهاي خبر/