یادداشت/

سیمای زیست محیطی شهرستان پارس آباد

همه پتانسیل های موجود در بخش محیط زیست می تواند با سرمایه گذاری هدفدار در آینده ضمن حفظ این ذخایر برای نسل های آینده ، در جذب توریسم و سرمایه گذاران به شهرستان نیز به صورت چشمگیر نقش ایفا کنند.

به گزارش خبرنگار به نقل از ارس تبار،شهرستان پارس آباد با مساحتی بالغ بر 217000 کیلومتر مربع در 235 کیلومتری شمالشرقی اردبیل و 70 کیلومتری دریای خزر واقع شده است .از نظر جمعیتی دومین شهر استان اردبیل با جمعیتی حدود 160000 نفر می باشد داری 3 بخش ، 5 دهستان و 334 آبادی است.

در این یادداشت برآن شدیم تا گوشه ای از سیمای زیست محیطی شهرستان پارس آباد را به مخاطبین معرفی کنیم اولین نکته در رابطه با محیط زیست معضل زیست محیطی شهرستان دفع پسماندهای عادی شهرستان و محل دفن آنهاست.مسأله ميزان توليد زباله در سراسر جهان و پیدا کردن محل دفن برای آن از مسائل مهم بخصوص در کشورهاي کوچک و در حال توسعه بوده که در حال حاضر میلیارد‌ها تومان در‌آمد کشور صرف دفع پسماندهای شهری می‌شود.

متوسط تولید زباله برای هر فرد در ايران 500 گرم است و این میزان تولید در استان اردبیل حدود 800 گرم بوده که بالاتر از میانگین کشوری است و ميزان زباله توليدی روزانه شهرستان پارس آباد حدود 120 تن برآورد می گردد که با توجه به جمعیت شهرستان ، نیم کیلو از استاندارد جهانی بیشتر است.

معضل دیگر شهرستان آتش زدن مزارع بعد از برداشت و سوزاندن كلش باقيمانده اس که زيان این عمل از مزاياي آن بيشتر است چرا كه اينكار باعث نابودي بافت خاك، نابودي موجودات مفيدمزارع  می شود.

و ازيك طرف اين سوزاندن باعث مي شود دی اکسیدکربن در هوا افزايش يافته شده ودر سطوح بزرگ باعث افزایش اثرات گلخانه ای میشود.و باعث مي شود كه روز به روز زمين گرمتر شود. با توجه به اثرات بسيار نامطلوب سوزاندن بقاياي محصولات كشاورزي روي خاك زراعي كه موجب از بين رفتن مواد ارزشمند خاك سطح الارض و افزايش مواد معدني و به عبارتي شوري خاك زراعي مي گردد و علاوه بر آن موجب آلودگي آب و هوا و محيط زيست شده و سلامت ساكنان منطقه را به شدت به مخاطره مي اندازد  بطوريكه بعد از مدتي مزرعه مورد نظر غيرقابل كشت خواهد شد.

معضل دیگر استفاده بی رویه از سموم و کودهای شیمیایی در مزارع کشاورزی است منطقه ما منطقه کشاورزی بوده با زمین های حاصلخیز ، که حتی متخصصان خاکشناسی جهان ادعا می کنند جلگه مغان از جلگه  می سی سی پی  آمریکا هم حاصلخیز تر است. پس چرا با وجود این حاصلخیزی ما این همه کود و سموم کشاورزی مصرف می کنیم .

چاره این کار به گفته متخصصان کشاورزی بسیار ساده است . چاره اش استفاده از روشهای مبارزه ارگانیک برای مقابله با آفت و امراض محصولات کشاورزی است .

اراضی جنگلی شامل 1380 هکتار جنگلهای طبیعی و دست کاشت حاشیه رود ارس بوده که بصورت درختان و درختچه های گز ، بید ، سنجد ، تمشک وحشی و صنوبر می باشد و از مهمترین زیستگاههای حیات وحش منطقه بشمار می رود.

مراتع منطقه مغان یکی از بهترین مراتع زمستانی ایران بشمار می رود که مساحت آن بالغ بر 65هزارهکتار بوده و پوشش گیاهی غالب آن درمنه و از گیاهان همراه می توان به گیاهان خانواده گندمیان ، لگومینوز و مرکبان اشاره نمودکه در سالهای اخیر تبدیل آن به اراضی کشاورزی و ظرفیت مازاد چرای بی رویه دام باعث تخریب آن گردیده است.

 با توسعه منابع آب و ایجاد سد مخزنی و کانالهای انتقالی و شبکه های آبیاری کشاورزی دشت با توسعه فراوانی روبرو شده و به یکی از قطبهای پیشرفته کشاورزی تبدیل شده است کل اراضی کشاورزی شهرستان پارس آباد هکتار بوده که شامل اراضی زیرکشت دیم و آبی می باشد و انواع غلات و محصولات صنعتی و محصولات لیفی و علوفه ای از تولیدات این منطقه است.

با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی و وجود اراضی مستعد و چراگاههای مناسب بعنوان یکی از قطبهای کشاورزی و دامداری کشور شناخته شده است و مقام اول تولیدات کشاورزی و دامی استان را بخود اختصاص داده است.

فعالیتهای دامداری توسط عشایر کوچرو و روستائیان و نیز مجتمع های دامداری شرکتهای سهامی کشت و صنعت مغان و پارس و چند واحد تولیدی خصوصی صورت می گیرد.

این شهرستان داری زیستگاههای خشکی ( اراضی کشاورزی ، مراتع و اراضی جنگلی ) و آبی ( تالابها و سدها ، رودخانه ها و کانال های آبیاری و زهکشها) بوده و از تنوع اکوسیستمی خوبی برخوردار و زیستگاه مناسبی برای انواع پستانداران ، پرندگان وحشی ، آبزیان ، دوزیستان و خزندگان بوده و حدود 14% پستانداران ایران (22 گونه) در این منطقه شناسایی شده است.

یک گونه شاخص از پستانداران منطقه (آهوی مغان) بعلت تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی و تخریب زیستگاه ، شکار بی رویه و حضور وسایط نقلیه از جمله موتورسیکلت و عوامل نامساعد اقلیمی از بین رفته است.از گونه دیگر شاخص پستانداران می توان گربه جنگلی و از گونه آبزیان میتوان نوتریا را نام برد.

دشت مغان یکی از بهترین زیستگاههای پرندگان مهاجر و آبزی می باشد بطوریکه از 517 گونه پرنده شناسایی شده در ایران 208 گونه پرنده در این منطقه شناسایی شده است.

از پرندگان شاخص و بومی حمایت شده دراج و قرقاول از پرندگان مهاجر آبزی می توان به پلیکان پاخاکستری ، غاز پیشانی سفید کوچک ، عروس غاز ، باکلان کوچک، اردک بلوطی ، قوی فریادکش و گنگ ، فلامینگو ، اردک چشم طلایی ، اردک مرمری و اردک تاجدار اشاره کرد.از گونه شاخص دشتزی می توان زنگوله بال (مزمک) نام برد.

تالاب سد اصلاندوز،دریاچه شهرک کشت و صنعت مغان،تالاب تپراق کندی،رودخانه ارس و تالابهای حاشیه ای آن،رودخانه دره رود،کانالهای آبرسانی و زهکشها ازاکوسیستم های آبی منطقه هستند.

این تالاب در 53 کیلومتری شهرستان پارس آباد و 3 کیلومتری غرب اصلاندوز واقع شده است و یکی از زیستگاههای بسیار مهم حیات وحش استان می باشد مساحت بیشینه آن حدود 100 هکتار و ارتفاع آن از سطح دریا 140 متر می باشد.

از گیاهان محدوده تالاب لویی ، علف هفت بند ، نی ، آلاله ، جوی وحشی و کاسنی و از درختان و درختچه های حاشیه ای بید ، گز ، صنوبر و تمشک وحشی می توان نام برد.

 تالاب سد اصلاندوز بعنوان مهمترین زیستگاه آبی برای پرندگان مهاجر زمستان گذاران و پرندگان مهاجر عبوری محسوب می شود.امنیت ناشی از ممنوعیت تیراندازی در نوار مرزی ، تولیدات بالای تالاب و تنوع گونه ای آن باعث گردیده است تا مقام نخست را در بین بوم سازگانهای آبی استان به خود اختصاص دهد که در حال حاضر در مراحل آخر ثبت در کنوانسیون بین المللی رامسر است.

دریاچه شهرک کشت و صنعت مغان در 35 کیلومتری جنوب غربی پارس آباد واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 138 متر و مساحت بیشینه آن 150 هکتار بوده که با هدف ذخیره آب و آبیاری بصورت سد خاکی بر روی دره های موجود در منطقه احداث گردیده است و محیط زیست مناسبی برای انواع پرندگان و جانوران آبزی است.

حوزه آبخیز این رودخانه را دامنه های شمالشرقی و جنوبی سبلان تشکیل می دهد سرشاخه این رودخانه بالغلوچای می باشد که در طول مسیر اهرچای نیز به آن پیوسته نهایتاً در اصلاندوز وارد رودخانه ارس می گردد رژیم آبی این رودخانه برفی و بارانی می باشد.

طبق مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست کلیه نوار مرزی کشور از جمله منطقه مغان به عرض هفت کیلومتر از سال 1382 بمدت 7 سال منطقه شکار ممنوع اعلام گردیده است.

نظر به اهمیت اکولوژیکی و بیولوژیکی محدوده مذکور خصوصاً بدلیل وجود رود ارس و حاشیه جنگلی آن بعنوان زیستگاه مهم و وجود حیات وحش شاخص از جمله پرندگان حمایت شده بومی (دراج و قرقاول) و وجود سایر حیوانات وحشی و پوشش گیاهی متنوع ارتقاء سطح مدیریتی و حفاظتی ان را به مناطق حفاظت شده ضروری می نماید.

منطقه حفاظت شده مغان با مساحت 35000 هكتار بوده و در جنوب غرب بخش اصلاندوز از توابع شهرستان پارس آباد و غرب بخش قشلاق دشت از توابع شهرستان بيله سوار، در شمال استان اردبيل واقع گرديده است. اين محدوده داراي 16 آبادي با تعداد كمتر از 20 خانوار، 11 آبادي بين 20 تا 50 خانوار و دو آبادي با 50 تا 100 خانوار است.

بررسی های بعمل آمده نشان مي دهد، قبل از سال 1350 آهو در دشت مغان در دستجات چند صد راسی مشاهده می شده است در سال 1351 تعداد آهو بر اساس برآورد مردم اهالی به 250 راس تقلیل می یابد، سیر کاهش جمعت از سالهای مذکور بدلیل عوامل فوق الذکر شتاب بیشتری می گیرد. بطوریکه در اواخر سال 1356 و اوایل سال 1357 به 25 راس و نهایتاً در سال 1359 آهو از عرصه زیستی مغان حذف می گردد. در سال 1381 مسئولین حفاظت محیط زیست استان در قبال اهداف سازمانی طرح مطالعاتی را جهت احیای نسل آهو در دشت مغان انجام دادند که بر اساس طرح مذکور تکثیر و پرورش نیمه طبیعی آهو در زیستگاه خروسلو (مغان) با مساحت 110000 هکتار در محدوده سیاسی اداری هر سه شهرستان مغان مطالعه شده است.

یادداشت:هاشم میرزانژاد(رییس حفاظت محیط زیست شهرستان پارس آباد)

انتهای پیام/