رسانه وتبیین اقتصادمقاومتی

وقتی بحث از اقتصاد مقاومتی می کنیم،تصور ما از اقتصاد،نوعی از اقتصاد اسلامی است؛یعنی اقتصادی که ریشه در جهان بینی توحیدی دارد و مقوله های مادی، معیشت و معنویت را در یک تفسیر و یک الگوی خاص دنبال می کند.

به گزارش خبرنگار ، اهداف مقاله ی حاضرنقش رسانه ها  درتبیین نقش و جایگاه سپاه پاسداران و بسیج در اقتصاد مقاومتی بااتکابه آرا و اندیشه های مقام معظم رهبری ودغده های راجع به آن،آموزه های اسلامی وحقوقدانان است.اقتصاد مقاومتی مهم بوده و الزاماتی دارد،مردمی کردن اقتصادجزو الزامات اقتصاد مقاومتی است،مطابق سیاست های اصل ۴۴ که می تواند یک تحول به وجود بیاورد و این کار باید انجام بگیرد،ابلاغیه طی ۲۴ بند،احکام متعدد سلبی وایجابی به عنوان سیاست‌های کلی بیان شده است.حسب ماهیت سیاست‌های کلی،به‌طبع نحوه بیان هر مطلب، شکل راهبری و هدایت کلی دارد وجزییات هر مورد لازم است در قالب ظرفیت‌های حقوقی و قانونی کشور پیگیری شود. اقتصاد مقاومتی تخصیص بهینه منابع،افزایش ظرفیت تولید ملی،بهبود فضای کسب و کار از طریق مدیریت سرمایه های انسانی، اجتماعی و فیزیکی بمنظور تبدیل تهدیدها به فرصت است،از طرفی اقتصاد مقاومتی نیازمند بازنگری در شیوه و سبک زندگی مدرن به سبک اسلامی و ایرانی است؛وقتی بحث از اقتصاد مقاومتی می کنیم،تصور ما از اقتصاد،نوعی از اقتصاد اسلامی است؛یعنی اقتصادی که ریشه در جهان بینی توحیدی دارد و مقوله های مادی، معیشت و معنویت را در یک تفسیر و یک الگوی خاص دنبال می کند. به طور حتم این الگو نه الگوی سوسیالیستی و نه الگوی سرمایه داری است بنابراین میتوان بر طبق بیانات مقام معظم رهبری باتاکیدبردغدهای ایشان به چند نکته اصلی در این بیانات اشاره کردکه ایشان به مواردی همچون حرکت مداوم و پویا در رشد اقتصادی، وظیفه شناسی افراد جامعه،رشد و توسعه شرکت های دانش بنیان، حرکت به سمت اقتصاد مردمی،کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، مدیریت بهینه در مصرف، حمایت از تولید داخلی با مصرف کالای داخلی و رشد بر مبنای کارآفرینی، حفظ وحدت و همبستگی میان مسئولان کشور و آحاد مردم، استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات، حرکت بر اساس برنامه و پرهیز از تصمیمات عجولانه در عرصه اقتصاد،شناخت عزم دشمن و ناتوان سازی حربه دشمنان با هوشیاری و عزم و اراده ملی.دوران هشت ساله‌ی دفاع مقدس به فرموده‌ی مقام معظم رهبری؛«اوج افتخارات ملت ایران است». لذا برای حفظ و انتقال ارزش‌های دفاع مقدس و فرهنگ ایثار و شهادت به نسل آینده بایستی این فرهنگ با جدیت در برنامه‌ریزی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور مدنظر قرار گیرد.یافته های تحقیق نشان میدهد رسانه وسپاه پاسداران وبسیج نقش مهمی دراقتصاد مقاومتی و اهداف وآرمانهای نظام وانقلاب اسلامی،افزایش توان وقدرت ملی دارد.

واژگان کلیدی: رسانه،اقتصادمقاومتی_،ریاضت اقتصادی،سپاه پاسداران_- بسیج، اقتصاد دفاعی، حقوقدانان.

مقدمه

اقتصاد مقاومتی اصطلاحی است که این روزها نقل محافل خبری و اقتصادی کشور شده و اولین بار توسط مقام معظم رهبری در 16 شهریور سال 1389  در ديداربا  جمعی از كارآفرينان سراسر كشور وارد ادبیات سیاسی و اقتصادی کشور نمود . درموضوع  اقتصادمقاومتی تعابیر متنوع ومتفاوتی درادبیات اقتصادی رایج شده است.تعبیری که معنای اصطلاحی(ونه لغوی)آن رابه تعبیرمقام معظم رهبری نزدیک می کند،درحال حاضر بااینکه مقام معظم رهبری اوضاع کنونی را به«گردنه ای که ازآن عبورخواهیم کرد»تشبیه فرمودند،امابرداشتن اقتصادمقاومتی تاکیدواصرار دارند.این مسئله نشان می دهدکه مدیریت اقتصادی بایدسنجیده عمل کندوبه ویژه چالش تحریم رابه عنوان واقعیتی جدی که درتمام سالهای پس ازانقلابوجودداشته است دربرنامه ریزی اقتصادی واردسازد.خوشبختانه زمینه تدوین وپیاده سازی الگوی اقتصادمقاومتی برای کشوری مانندایران باداشتن منابع فراوان ،جمعیت زیاد،بازاربزرگ درون کشور وارتباطات منطقه ای نسبتا خوب فراهم است.پتانسیل ها ومنابع بیکارواستفاده نشده فراوان فعلی همه حاکی از آن است که استفاده کامل وکارآمدازمنابع موجودوبه کارگیری انها درظرفیت اشغال کامل می تواند بسیاری ازمشکلات وآسیب ها را چاره کند.تحولات جهانی نیزاقتضا می کندکه جمهوری اسلامی ایران به عنوان الهام بخش جهان اسلام الگویی موفق ومستقل ازمدیریت اقتصادی رابه نمایش بگذارد ووضیعت مطلوب اقتصادی رادراندازه شئونات وعزت نفس مردم خودایجادکند.بسیاری آن را راهکار مناسبی برای این روزهای اقتصاد کشور و شرایط تحریم های بی سابقه ای که به کشورمان تحمیل شده می دانند. سپاه و بسيج با محور قرار دادن مصالح نظام و منافع ملي و نگاه فراجناحي، نشان داده كه آماده همكاري و حمايت از تمامي دولت‌ها به عنوان قوه‌ي مجريه و كارگزار اصلي در ميدان اجرا و اقدام براي كارآمدي و پاسخ‌گويي به نيازهاي معيشتي جامعه بوده و برخلاف برخي جفاهاي سياسي، خود را وامدار هيچ جناح سياسي ندانسته و هيچ سهمي از قدرت براي خود قائل نیست. اینک هم اعلام آمادگي کرده تا به نفع اقتدار ملي و عزت نظام و امنيت پاسدار هر نقش خطيري را بر عهده گيرد اقتصاد مقاومتي يعني تشخيص حوزه هاي فشار یا درشرایط کنونی تحریم و متعاقبا تلاش براي کنترل و بي اثر کردن و در شرايط آرماني تبديل چنين فشارهايي به فرصت و صد البته منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی، یک اقتصاد مقاومتی فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته چنانکه مقاومت برای دفع موانع پیشرفت و کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف می‌شود.

ابتدا اینکه بین ریاضت اقتصادی (Austerity plan) و اقتصاد ریاضتی تفاوت است ،کمتر کسی به تشریح مفهوم اقتصاد مقاومتی و تفاوت آن با ریاضت اقتصادی غرب پرداخته است که منجر به بروز ابهاماتی در این خصوص شده و برخی از مردم این دو مفهوم را مکمل و یا مترادف یکدیگر دانسته اند. در این گزارش تلاش می کنیم این مفاهیم را مقایسه کنیم تا ابهامات بر طرف شود. ریاضت اقتصادی به طرحی گفته می‌شود که دولت‌ها برای کاهش هزینه‌ها و رفع کسری بودجه، به کاهش و یا حذف ارائه برخی خدمات و مزایای عمومی ، صرفه جویی در مخارج جاری کشور،کاهش هزینه های رفاهی و تعدیل کارمندها در بخش دولتی دست می‌زنند که یونان و ایتالیا به بخصوص یونان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میکند. این طرح که به منظور مقابله با کسری بودجه توسط برخی دولت‌ها انجام می‌شود گاهی اوقات به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وام‌ها و کمک‌های مالی خارجی می‌انجامد.دراین تحقیق میکوشیم ابتدا به تعاریف دو نوع اقتصادمقاومتی وتفاوت آن ازمنظرمقام معظم رهبری،ودغدهای ایشان درمورداجرای سیاست های اقتصادمقاومتی وهمدلی وهم زبانی دولت ومردم سپس به بررسی دیدگاه امام خامنه ای درباره مفهوم اقتصادمقاومتی وتبیین آن درآموزهای اسلامی وسیاست های اقتصادمقاومتی،نقش ودیدگاه حقوقدانان معاصر دراین مساله مهم وخطیردرحیاط کشوراسلامی ودرپایان به بررسی نکات والزامات تحقق اقتصادمقاومتی می پردازیم.این مقاله درصددیافتن پاسخ به این پرسش است:رسانه ونقش سپاه پاسداران وبسیج دراقتصادمقاومتی وافزایش قدرت ملی چیست.؟ وپیش شرط ها وپیش نیازهای فرهنگی برای تحقق ودست یابی دولت وملت ایران اسلامی به اقتصادمقاومتی چگونه میباشد.؟وهمچنین رابطه فرهنگ واقتصاد درمکتب اقتصادی اسلام چگونه است.؟که به مفروضات تحقیق درراستای بیان مطالب به سوالات مطروحه پاسخ مناسبی می دهد.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی تبیینی بوده و جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه‌ی بهرمندی ازمنابع و مطالعه‌ی کتابخانه‌ای واینترنتی است،لذا تهیه وتدوین این پژوهش به لحاظ نو جدیدبودن آن حائزاهمیت بوده ونقطه عطف یک مقاله ی مناسب میباشدبنابراین باتوجه به مهم وبا اهمیت بودن واحساس ضرورت موضوع پژوهش تاحدامکان تلاش میشود مفهوم سازی مناسب انجام پذیرد.

مبحث نخست:

1. تعریف بسیج

بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ : عزم و اراده ، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یك كشور برای جنگ می باشد . ( دهخدا ، 213:1372 )به نظر ما بسیج یك حركت منظم و سارمان یافته اجتماعی است كه با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشكال مختلفی در اثر شرایط خاصی مانند جنگ ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش بوجود می آید.(لاریجانی،26:1382) در جامعه ما نیز بسیج یك نهاد اجتماعی است . همانند خانواده كه به صورت عضوی از ساخت و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می آید ، نهادی كه با هدف پاسداری از ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست . (اسوه، 1384، :8).  در اساسنامه بسیج مستضعفین ، بسیج را به این صورت تعریف كرده اند :

بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری كه هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاكمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت كامل بنیه دفاعی از طریق همكاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین كمك به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می باشد . ( سپاه از دید قانون 1362 )

1. بررسی دیدگاه امام خامنه ای (زید عزه) درباره مفهوم اقتصاد مقاومتی

با نظر به توجهات ویژه و تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، توجه جدی به بحث اقتصاد مقاومتی به عنوان تنها راه حل مقابله عملی با تحریم های دشمنان علیه کشور ضروری می نماید. سعی نگارنده بر این بوده که به بررسی و واکاوی مفهوم اقتصاد مقاومتی و جنبه های گوناگون آن در بیانات مقام معظم رهبری پرداخته و تصویری کامل از آن ارائه نماید.  استقلال، آزادی، خودکفایی در تولید دانش و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه و قدرتهای شرق و غرب یکی از مهمترین دغدغه های جمهوری اسلامی ایران بوده که همواره فراروی صاحبنظران و اندیشمندان کشور قرار داشته است. این دغدغه در سال های اخیر به طور خاص در زمینه اقتصادی تشدید شده و مورد توجه مسئولین نظام و به ویژه مقام معظم رهبری قرار گرفته است. بطوریکه چنین خواست عمومی تحت عنوان طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در کلام رهبری نیز انعکاس یافته و در حال حاضر به مطالبه ای عمومی مبدل شده است.(نریمانی و عسکری47:1391) از آنجا که دشمنان برای جنگ اقتصادی با ملت ایران با تمام قدرت خود وارد میدان شده، امام خامنه ای(مدظله العالی) ضرورت و اهمیت ایجاد اقتصاد مقاومتی را خاطرنشان و بر آن تاکید فرمودند؛ چنانکه در بررسی بیانات معظم له در سالهای اخیر این توجه و تاکید ایشان بر همگان روشن می گردد. "ما باید بتوانیم قدرت نظام اسلامی را در زمینه حل مشکلات اقتصادی به همه دنیا نشان دهیم؛ الگو را بر سر دست بگیریم تا ملت ها بتوانند ببینند که یک ملت در سایه اسلام و با تعالیم اسلام چگونه می تواند پیشرفت کند." و یا این که ما عرض کردیم اقتصاد مقاومتی، این یک شعار نیست؛ این یک واقعیت است. کشور دارد پیشرفت می کند. ما افقهای بسیار بلند و نویدبخشی را در مقابل خودمان مشاهده می کنیم. خب، بدیهی است که حرکت به سمت این افق ها، معارض ها و معارضه هائی هم دارد. بعضی از این معارضه ها انگیزه های اقتصادی دارد، بعضی انگیزه های سیاسی دارد، بعضی منطقه ای است، بعضی بین المللی است. این معارضه ها در مواردی هم منتهی می شود به همین فشارهای گوناگونی که مشاهده می کنید؛ فشارهای سیاسی،تحریم، غیر تحریم، فشارهای تبلیغاتی اینها هست لیکن در لابه لای این مشکلات، در وسط این خارها، گام های استوار و همت ها و تصمیم هایی هم وجود دارد که بناست از وسط این خارها عبور کند وخودش را به آن نقطه ی مورد نظر برساند؛ وضع کشور الان اینجوری است. ( بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از محققان).  با توجه به جنگ اقتصادی دشمن و تشدید فشارها و تحریم های دشمنان علیه ایران، آنچه بیش از پیش در سخنان مقام معظم رهبری بر آن تاکید شده، همین بحث الگوی اقتصاد مقاومتی است که ایشان از آن به عنوان یکی از راه های عبور از مقطع حساس و سرنوشت ساز کنونی یاد کرده اند. الگوی اقتصادمقاومتی یک الگوی اسلامی است که کیفیت تعامل و ارتباط اقتصادی با کشورهای خارجی را تعیین می کند؛ به گونه ای که از سویی ناظر به اوضاع داخلی اقتصاد کشور و پوشش نقاط ضعف است و از سوی دیگر با اتکا بر نقاط قوت اقتصاد داخلی، حقوق پایمال شده ملت را از کشورهای متجاوز استیفاء کرده و زمینه سازندای              بشراست.(معلمی،36:1391)  با نظر به توجهات ویژه و تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری، توجه جدی به بحث اقتصاد مقاومتی به عنوان تنها راه حل مقابله عملی با تحریم های دشمنان علیه کشور ضروری می نماید. سعی نگارنده بر این بوده که به بررسی و واکاوی مفهوم اقتصاد مقاومتی و جنبه های گوناگون آن در بیانات مقام معظم رهبری پرداخته و تصویری کامل از آن ارائه نماید.

1. اقتصاد مقاومتی در آموزه های اسلامی

در قرآن کریم ایجاد رابطه با غیر مسلمانان به شرط اینکه از در جنگ با مسلمین درنیایند و فکر نابودی دین و ایمان آنها را نداشته باشند مجاز شمرده شده براساس آموزه های اسلامی مسلمانان در مواجهه با غیر مسلمانان، همواره باید بدانند که با اعضای یک پیکره بیگانه مواجه اند و معنا ی اینکه نباید ولاء غیر مسلمان را داشته باشند این است که مسلمان نباید عملاً عضو پیکر جامعه غیر مسلمان قرار گیرد. همه اینها ایجاب می کند که روابط مسلمان با غیر مسلمان محتاطانه باشد. (شهید مرتضی مطهری، ۱۴۲:۱۳۶۳)  .قرآن کریم شیوه و روش مسلمانانی را که راه عزت، اقتدار و سربلندی خود را در ارتباط عمیق تر با کافران جستجو می کنند ناصحیح دانسته، و تمامی عزت و اقتدار مسلمین را در گرو پیوند با خدا می داند. خداوند متعال می فرماید:

الَّذینَ یَتَّخِذُونَ الْکافِرینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنینَ أَ یَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمیعاً( نساء ۱۳۹).   بدین نحو قرآن کریم کسانی را که عزت را از کفار طلب می کنند مورد سرزنش قرار داده و راه دستیابی به عزت را نه در ایجاد ارتباط با کشورهای بیگانه، بلکه در ارتباط با عزیز مطلق که همانا خداوند قادر متعال است می داند. این قاعده، راه هرگونه نفوذ و سلطه کفار بر جوامع اسلامی در حوزه های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی را مسدود می نماید و عدم وابستگی اقتصادی و جلوگیری از نفوذ فرهنگی را مورد نظر قرار می دهد. بنابر این وظیفه مسلمانان جلوگیری از سلطه بیگانگان بر مقدرات و سرنوشت سیاسی و اجتماعی خود و تلاش در جهت حفظ استقلال سیاسی و ازمیان برداشتن زمینه های وابستگی است. پیامبر گرامی اسلام (ص) در تما م عرصه های زندگی اجتماعی خویش به ویژه در روابط خارجی به این اصل مهم واساسی توجه جدی می نمود و آن را به عنوان یک مبنا و پایه در روابط خارجی در نظر می گرفت.سیره ی عملی و قولی پیامبر اکرم (ص ) بارز ترین گواه براین مدعاست از آن حضرت نقل شده است که فرمود: (الاسلام یعلوا ولا یعلی علیه).(شیخ طوسی، 1387: ۳). اسلام همیشه بر دیگر مکاتب وملل برتری دارد وهیچ چیزی بر اسلام برتری ندارد. براین اساس مشخص و معلوم می گردد که پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) به هیچ وجه به تسلط غیرمسلمانان بر مسلمانان در هیچ کدام از تمام ابعاد اعم از عرصه های سیاسی، نظامی، اقتصادی، علمی و فن شناختی، فرهنگی و ... رضایت نمی دادند و عزت مسلمانان را در بی نیازی از کفار و سرخم نکردن مقابل آنان می دانستند. دراندیشه اقتصاد اسلامی یکی از مهمترین عوامل تحقق عزت برای   مسلمین، استغناء و تأمین نیازهای اساسی آنان معرفی شده است ( معلمی، ۶:۱۳۹۱). بر اساس آموزه های اسلامی افراد باید تلاش کنند که بی نیاز از دیگران شوند و دولت اسلامی نیز در جهت تأمین نیاز های اساسی آنها اقدام کند. در آموزه های اسلامی و در سیره و سخنان ائمه بزرگوار (علیهم السلام) نیز این مطلب دیده می شود. برای مثال امام صادق )ع(در حدیثی عزت مؤمن را در بی نیازی اواز سایر مردم معرفی می نماید:

شَرَفُ الْمُؤْمِنِ قِیَامُ اللَّیْلِ وَ عِزُّهُ اسْتِغْنَاؤُهُ عَنِ النَّاسِ(کلینی، 1388: 42)

هرگونه فعالیت اقتصادی باید به دور از هر گونه احساس ذلتی باشد و حفظ عزت و جلوگیری از تحقیر مسلمین آنچنان واجد اهمیتی است که امیر ا لمؤمنین در نامه به مالک اشتر او را از منت گذاردن بر سر رعیت بر حذر می دارند، زیرا عزت مسلمین خدشه دار می شود.   "و ایّاک و المنّ علی رعیّتک بإحسانک" (نهج البلاغه، نامه ۸۹). تو را برحذر می دارم از اینکه بر مردم به خاطرت احسانت منت گذاری.

سیره امامان معصوم در صدقه دادن پنهانی بهترین گواه بر این مدعا است(حکیمی، ۷۶۲:۱۳۸۰). بدون تردی این رفتار اقتصادی که با نیت احسان و نیکوکاری صورت می گرفت، هرگز کوچکترین خدشه ای به عزت مسلمین وارد نمی کند. آنچه که از روایات و آیات ما استنتاج می شود، این است که اقتصاد در مفهوم اندیشه ی اسلامی یک مفهوم و یک مقوله ی توازنی هم در مقوله ی مادی و هم در مقوله ی معیشت است. در تفکر اسلامی هر تلاشی برای ایجاد توازن در معیشت، امری اقتصادی محسوب می شود. این توازن، قلمروهای مختلفی دارد. ما در دنیایی زندگی می کنیم که مبادله در آن وجود دارد و در این مبادله، هزینه، منافع و درآمد وجود دارد.در بعد کلان نیز باید کشور استقلال اقتصادی داشته باشند تا همواره عزتش حفظ گردد و در صورتی که یک کشور به کشوری دیگر از لحاظ اقتصادی به صورت گسترده وابستگی داشته باشد، عملا یک بردگی و اسارت در اقتصاد کشور وابسته به وجود می آید.(نریمانی،56:1391 )درحالیکه کشور اسلام همواره باید برتر از سایر کشورها باشد و در هیچ عرصه ای طعم بسیار تلخ لذت، حقارت و اسارت را بچشد. بر همین اساس در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأکید شده است، هر گونه قراردادی را که موجب سلطه بیگانگان بر منابع طبیعی و اقتصادی، فرهنگ، ارتش و دیگر شئون کشور شود، ممنوع اعلام می کند.(اصل ۱۵۳)همچنین در فصل چهارم قانون اساسی که مربوط به اقتصاد و امور مالی است، یکی از ضوابط جمهوری اسلامی ایران،جلوگیری از سلطه بیگانگان بر اقتصاد کشور بیان شده است.(اصل ۱۴۳ ف بند ۸).

به طور کلی، یکی از اصولی که توجه به آن در روابط خارجی دولت اسلامی ضرورت دارد، حفظ استقلال و عزت مسلمانان در روابط سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی است .

1. تعریف اقتصاد مقاومتی

اقتصاددانان در تعریف اقتصاد مقاومتی می گویند اقتصاد مقاومتی در رویارویی و تقابل با اقتصاد وابسته و مصرف کننده قرار می گیرد، منفعل نیست و در مقابل اهداف اقتصادی سلطه ایستادگی می کند، سعی در تغییر ساختارهای اقتصادی موجود و بومی سازی آن براساس جهان بینی و اهداف دارد. به عبارتی اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه های فشار و متعاقبا تلاش برای کنترل و بی اثر کردن آنها و در شرایط آرمانی تلاش برای تبدیل این فشارها به فرصت است.(کیانفر،67:1391) اقتصاد مقاومتی در راستای کاهش وابستگی ها و تاکید روی مزیت های تولید داخل و تلاش بر خوداتکایی است. اقتصاد مقاومتی، اقتصادی است که با آینده پژوهی دقیق و عالمانه تمامی فرصت های آتی دشمن را برای ضربه زدن به اقتصاد کشور شناسایی کرده و راهکار مناسب را در سطوح مختلف بکار می گیرد(محمدی52:1391).وقتی بحث از اقتصاد مقاومتی می کنیم، تصور ما از اقتصاد، نوعی از اقتصاد اسلامی است؛ یعنی اقتصادی که ریشه در جهان بینی توحیدی دارد و مقوله های مادی، معیشت و معنویت را در یک تفسیر و یک الگوی خاص دنبال می کند. به طور حتم این الگو نه الگوی سوسیالیستی و نه الگوی سرمایه داری است( مصاحبه با دکتر مهدی زریباف).

اقتصاد مقاومتی تخصیص بهینه منابع، افزایش ظرفیت تولید ملی، بهبود فضای کسب و کار از طریق مدیریت سرمایه های انسانی، اجتماعی و فیزیکی بمنظور تبدیل تهدیدها به فرصت است. مقام معظم رهبری(مدظله العالی) که از این پس به دیدگاه ها و بیانات ایشان در باب اقتصاد مقاومتی خواهم پرداخت با اشاره به تحریم ها و فشارهای اقتصادی نظام سلطه می فرمایند: برای مقابله با این فشارها باید «اقتصاد مقاومتی واقعی» بوجود آوریم که معنای واقعی کارآفرینی نیز همین است. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کارآفرینان ۱۶/۶/۸۹).امام خامنه ای(زید عزه) ،جدی گرفتن اقتصاد مقاومتی را یکی از راه های عبور از مقطع حساس و سرنوشت ساز کنونی دانسته و فرموده اند اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، بلکه یک واقعیتی است که می بایست محقق شود.ایشان فرمودند: این که ما عرض کردیم «اقتصاد مقاومتی»، این یک شعار نیست؛ این یک واقعیت است. کشور دارد پیشرفت می کند. ما افقهای بسیار بلند و نویدبخشی را در مقابل خودمان مشاهده می کنیم. خب، بدیهی است که حرکت به سمت این افق ها، معارض ها و معارضه هائی هم دارد. بعضی از این معارضه ها انگیزه های اقتصادی دارد، بعضی انگیزه های سیاسی دارد؛ بعضی منطقه ای است، بعضی بین المللی است. این معارضه ها در مواردی هم منتهی می شود به همین فشارهای گوناگونی که مشاهده می کنید؛ فشارهای سیاسی،تحریم ، غیر تحریم، فشارهای تبلیغاتی اینها هست لیکن در لابه لای این مشکلات، در وسط این خارها، گام های استوار و همت ها و تصمیم هایی هم وجود دارد که بناست از وسط این خارها عبور کند و خودش را به آن نقطه ی مورد نظر برساند؛ وضع کشور الان اینجوری است( بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار جمعی از محققان، پژوهشگران، متخصصان و نوآوران در عرصه علم و فناوری).

بر اساس بیانات مکرر مقام معظم رهبری ما بیش از دویست سال از کاروان علم و پیشرفت عقب مانده ایم. (مفام معظم رهبری ۹/۲/۱۳۷۱ و ۱۷/۴/۱۳۸۳ و ۱/۱/۱۳۸۶ و ۱۷/۲/۱۳۸۷) اگرچه این عقب ماندگی می تواند دلایل مختلفی داشته باسد اما مهمترین عامل عقب ماندگی ایران_{_} بلکه جهان اسلام_{_} و در نتیجه وابستگی آن به کشورهای پیشرفته_ دشمنان اسلام_ ضعف در تولید علم است.(پیرمرادی،۲3:1391) .مقام معظم رهبری با آگاهی کامل از جنگ اقتصادی دشمن و اهداف آن ها از تشدید فشارها و تحریم ها علیه ایران همواره تلاش کردند، به ارائه برنامه ها و الگوهای مناسب جهت مقابله با این فشارها بپردازند. با توجه به تشدید فشارها و تحریم های دشمنان در ماه های اخیر آنچه بیش از پیش در سخنان اخیر مقام معظم رهبری به خصوص در ماه مبارک رمضان بر آن تاکید شده، بحث «اقتصاد مقاومتی» است. ایشان عصر کنونی را برهه ای تاریخی می دانند که در آن نقش ملت نقش بسزلیی است. از دیدگاه ایشان " عرصه، عرصه ی حرکت عمومی و ماندگارِ تاریخی ملت است. از لحاظ تاریخی، حرکت امروز ما یک حرکت ماندگار است. یعنی سرنوشت ایران را امروز ملت ما شاید برای قرنها دارند رقم میزنند و معین می کنند. همیشه چنین موقعیتی پیش نمی آید؛ در همه ی مقاطع تاریخی، این وضعیت پیش نمی آید؛ در زمان ما خوشبختانه پیش آمده. این انقلاب، کشور را و ملت را در معرض یک حرکت مؤثرِ ماندگارِ طولانی و تاریخی قرار داده است"( بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار جمعی از محققان، پژوهشگران، متخصصان و نوآوران در عرصه علم و فناوری ). مقام معظم رهبری فشار و تمرکز دشمن را بر حوزه اقتصاد از سال ها قبل پیش بینش فرموده بودند و در سال ۸۶ در صحن مطهر علی بن موسی الرضا (علیه الصّلاة و السّلام) در سخنرانیِ اول سال تذکر دادند که اینها دارند مسئله ی اقتصاد را پیگیری می کنند. همچنین شعارهای سال انتخاب شده از سوی ایشان را می بایست حلقه هائی برای ایجاد یک منظومه ی کامل در زمینه ی مسائل اقتصاد می دانند.؛ یعنی اصلاح الگوی مصرف، مسئله ی جلوگیری از اسراف، مسئله ی همت مضاعف و کار گ2مضاعف، مسئله ی جهاد اقتصادی، و امسال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی . اشان در مورد این شعارها فرموده اند: "ما اینها را به عنوان شعارهای زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهائی است که می تواند حرکت عمومی کشور را در زمینه ی اقتصاد ساماندهی کند؛ می تواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم"( بیانات امام خامنه ای در جمع کارگزاران نظام).القای تفکر اقتصاد مقاومتی یک تدبیر هوشمندانه است تا مدیران ارشد اقتصادی را از غفلت ایجادشده در بخش اقتصادی برهاند و رشد و توسعه و شکوفایی و تولید ملی و قطع وابستگی اقتصادی را حتی در سخت ترین تحریم ها و فشارهای اقتصادی دشمنان به بار بیاورد. اقتصاد مقاومتی مکمل جهاد اقتصادی است و سبب امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک های خارجی اقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه های بارز اقتصاد مقاومتی است.

دشمن در طول چند دهه اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را مورد آزمون قرار داده است، و ابزاری که همواره دشمنان از ان بهره می جویند، مبارزه اقتصادی و تحریم های همه جانبه است که امروز تبدیل به آخرین و مؤثرترین ابزار دشمن شده است. ضعف اقتصاد ایران در وابستگی به اقتصاد تک محصولی نفت راه حل تحریم نفتی را پیش پای غرب قرار می دهد.از طرفی اقتصاد مقاومتی نیازمند بازنگری در شیوه و سبک زندگی مدرن به سبک اسلامی و ایرانی است؛ به طوری که موضوع توجه به سبک زندگی اسلامی ایرانی با فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری وارد فاز تازه ای شده است. رهبر معظم انقلاب در یکی از دیدارهای خود با جوانان بحث کاملی را در خصوص سبک زندگی ارائه فرمودند که این فرمایشات باید به عنوان یک سند فرهنگی برای تحول در جامعه چه از سوی مسئولان و چه از سوی مردم، مورد توجه و عنایت ویژه قرار داد. مقام معظم رهبری همچون طبیبی حاذق به درستی علت اصلی بیماری مبتلا به جامعه را تشخیص دادند و آن الگوی سبک زندگی است. الگویی که متأثر از آداب و اصول اسلامی و ایرانی است و سبک زندگی یک انسان مسلمان ایرانی را از یک فردی که تحت تأثیر فرهنگ غربی است متمایز می می کند. (دیدار با مردم خراسان شمالی). با توجه به تحریم های گسترده اقتصادی، بانکی، دارویی و ... از سوی آمریکا و کشورهای غربی به نظر می رسد که در مقطع فعلی نیازمند یک رویکرد انقلابی و جهادی نیز در سبک زندگی هستیم. رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر ضرورت دستیابی به اقتصاد مقاومتی تأکید فرموده اند و بسیاری از صاحب نظران و اقتصاددانان نیز معتقدند که بنای اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم بیرون می آید، بنابراین رابطه مستقیم و مثبتی میان اجرا اقتصاد مقاومتی در کشور و نحوه و سبک زندگی و فرهنگ اقتصادی و الگوی ذهنی و رفتاری جامعه وجود دارد و ریشه اصلاح مسائل اقتصادی در اصلاح فرهنگ اقتصادی، سبک زندگی مردم، الگوی مصرف و توسعه فرهنگ کار و تلاش و تولید ملی است.(پیرمرادی،54:1391-23).بنابراین همانگونه که بسیاری از اقتصاددانان ریشه اقتصاد را در فرهنگ می دانند ، به درستی رهبر فرزانه انقلاب مسیر را برای مردم و مسئولان معین فرمودند و ریشه اقتصاد مقاومتی در اصلاح الگوی سبک زندگی بر اساس الگوی اسلامی و ایرانی است که اندیشمندان، نخبگان و اساتید و دانشجویان باید عزم خود را جزم کنند تا الگویی کارآمد را برای سبک زندگی اسلامی و ایرانی مردم ارائه کنند. بنابراین می توان بر طبق بیانات مقام معظم رهبری به چند نکته اصلی در این بیانات اشاره کرد که ایشان به مواردی همچون حرکت مداوم و پویا در رشد اقتصادی، وظیفه شناسی افراد جامعه، رشد و توسعه شرکت های دانش بنیان، حرکت به سمت اقتصاد مردمی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، مدیریت بهینه در مصرف، حمایت از تولید داخلی با مصرف کالای داخلی و رشد بر مبنای کارآفرینی، حفظ وحدت و همبستگی میان مسئولان کشور و آحاد مردم، استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات، حرکت بر اساس برنامه و پرهیز از تصمیمات عجولانه در عرصه اقتصاد، شناخت عزم دشمن و ناتوان سازی حربه دشمنان با هوشیاری و عزم و اراده ملی.

مسئله ی اقتصاد ومحورهای اقتصاد مقاومتی مهم است،البته اقتصاد مقاومتی الزاماتی دارد، مردمی کردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتی است، این سیاست های اصل ۴۴ که اعلام شد، می تواند یک تحول به وجود بیاورد و این کار باید انجام بگیرد، البته کارهایی انجام گرفته و تلاش های بیشتری باید بشود. بخش خصوصی را باید توانمند کرد، هم به فعالیت اقتصادی تشویق بشوند، هم سیستم بانکی کشور، دستگاه های دولتی کشور و دستگاه هایی که می توانند کمک کنند مثل قوه مقننه و قوه قضائیه کمک کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند، کاهش وابستگی به صنعت نفت یکی دیگر از الزامات اقتصاد مقاومتی است، این وابستگی، میراث شوم صد ساله ماست، ما اگر بتوانیم از همین فرصت که امروز وجود دارد، استفاده کنیم و تلاش کنیم نفت را با فعالیت های اقتصادیِ درآمدزای دیگری جایگزین کنیم، بزرگترین حرکت مهم را در زمینه اقتصاد انجام داده ایم. ( دیدار با کارگزاران نظام ).

1. سیاست های اقتصاد مقاومتی ، نقش و دیدگاه حقوقدانان

نظر به اهمیت این موضوع ، جا دارد در یادداشت امروز حول این پرسش قدری تامل شود که حقوق‌دانان در این زمینه چه نقشی بر عهده دارند و انتظار منطقی از آنان چیست؟نخستین مطلب قابل یاد آوری این است که اصولا ابلاغیه اقتصاد مقاومتی حاوی چه محورهایی است. مخاطبان ارجمندی که این سند را مطالعه کرده اند به‌طورقطع ملاحظه کرده‌اند که در این ابلاغیه طی ۲۴ بند، احکام متعدد سلبی و ایجابی به عنوان سیاست‌های  کلی بیان شده است. حسب ماهیت سیاست‌های کلی، به‌طبع نحوه بیان هر مطلب، شکل راهبری و هدایت کلی دارد و جزییات هر مورد لازم است در قالب ظرفیت‌های حقوقی و قانونی کشور پیگیری شود. به طور مثال در همان بند نخست سیاست‎های کلی ذی‌ربط اعلام شده که باید همه شرایط و منابع کشور به منظور توسعه کار آفرینی و تامین حداکثر مشارکت مردم در فعالیت‌های اقتصادی فراهم شود. این سیاست کلی برای اینکه به‌درستی اجرایی شود مستلزم آن است که قوه مقننه تمامی موانع قانونی موجود بر سر راه آن را شناسایی و برای اصلاح قوانین موجود اقدام کند ، قوه قضاییه با هر نوع مانع تراشی در مسیر مشارکت مردم در اقتصاد کشور برخورد لازم قانونی داشته باشد وتمامی دستگاه‌های اجرایی مقیّد باشند که کار آفرینی را به عنوان کاری نیکو و ارجمند در کشور جا بیندازند و از کارآفرینان به شکل های مختلف حمایت کنند. این بایدها و نبایدها را بدون مشورت حقوقدانان و افراد متخصص بر ظرایف قانونی نمی توان به سر منزل مقصود رساند. از همین واقعیت بدیهی می توان به نخستین نکته مورد نظر این نوشتار نایل آمد که  هر سه قوه لازم است برای اجرایی کردن درست سیاست های کلی از مشورت حقوقدانان بهره مند شوند و متقابلا ، جامعه حقوقی کشور لازم است(پیغامی،38:1391) با احساس مسئولیت در این مقوله وارد شده و بدون فوت وقت پیشنهادهای کارشناسانه خود را در مورد هر بند از سیاست‌های ابلاغی ۲۴ گانه بیان کنند. اگر قرار باشد جامعه حقوقی در این مقوله مشورت‌های دقیقی به نهادهای حاکمیتی ارایه کند لازم است اساتید ودانشجویان فرهیخته رشته های مختلف حقوق اعم از حقوق خصوصی، حقوق عمومی ، حقوق جزا و، حقوق بین الملل و حتی رشته هایی مثل حقوق بشر یا حقوق اقتصادی که امروزه در ایران مقطع کارشناسی ارشد این رشته ها در دانشکده های حقوق ایجاد شده است به میدان بیایند وهر یک از منظر تخصصی خود نکات قابل طرح مفید را منعکس کنند.  نکته دومی که در این زمینه باید بر آن تاکید ورزید این است که از یاد نبریم متاسفانه تاکنون در دانشکده های حقوق کشور اعم از دولتی یا آزاد اسلامی توجه به حضور موثر و تاثیر گذار دانش حقوق در فرایندهای پیشبرد حقوق اقتصادی ملت کمرنگ بوده و به همین علت نیز آثار محدودی در این حوزه تولید شده یا در دست تولید است.(رضایی،28:1390 )سال‌هاست که حضور حقوقدانان در قبال برنامه های توسعه کشور و ارایه راهکارهای مختلف حقوقی در هر مورد ذی‌ربط کمرنگ است بنابراین جامعه حقوقی لازم است با توجه به این آسیب شناسی وضع موجود خود تلاش مضاعفی را به‌کار گیرد تا تحرک لازم در این حوزه ها را در محافل تخصصی ذی‌ربط ایجاد کند. جامعه ای که برای حاکمیت قانون در عرصه های مختلف، حقوقدانان آن تحرک لازم را نداشته باشند و دایما در تعامل با متخصصان رشته های مختلف تلاش نکنند که موضوع شناسی خود را گسترش دهند تا مبتنی بر مفروضات منطبق با واقعیات و نه توهمات اظهار نظر کنند، آن جامعه بعید است که حاکمیت قانون در معنای درست خود را تجربه کند زیرا قانون دان های آن جامعه همواره از واقعیات نیازها و متغیرهای تاثیر گذار جامعه به‌دور خواهند بود و اغلب پشت تحولات و پس از آن خواهند توانست تعبیر و تفسیر خود را ابراز کنند.

نکته سوم اینکه برای ارایه دیدگاه‎های تخصصی حقوقی در جهت اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید مراقبت شود که کار ضد مقاومتی انجام ندهیم بدین معنا که فقط خود را به ترجمه دیدگاه‌های بیرونی سرگرم نکنیم و آنچه در بستر غیر متناسب با جامعه ایران قابل طرح است را به عنوان کشف حقوقی به خورد جامعه داخلی ندهیم. مثلا به طور نمونه وقتی در بند ۷ سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی گفته شده که باید امنیت غذا و درمان تامین شود. باید توجه کنیم که غذا و درمان در جمهوری اسلامی سوای ابعاد فنی کالا یا روش‌های تامین امنیت غذا یا درمان دارای چه ویژگی های خاص انسانی ، فرهنگی و آمایش سرزمینی است. پس از درک این ابعاد است که می توان به قانون مناسب یا راهکار حقوقی درست برای تامین امنیت غذایی یا درمانی نایل آمد همچنین لازم است نگرشی آرمانخواهانه و در این حال واقع گرایانه را اتخاذ کرد که هر گونه پیشنهاد حقوقی هم با لحاظ کلان نگری و نیازهای سال‌های آتی کشور باشد وهم بی توجه به منابع و مقدورات کشور راهکارها و پیشنهادهایی عرضه نکنیم که امکان عمل و اجرا ندارند.نکته چهارم اینکه در مطالعات و پیشنهادهای حقوقی باید توجه کنیم که مجموعه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی یک بسته است که برای موفقیت جدی لازم است همه اجزا آن را لحاظ کرد و نباید به شکل انتخابی وگزینشی به بخش‎هایی از سیاست‌ها اهمیت داد و بخش‌های دیگری را نادیده گرفت بنابراین اگر کل نگر باشیم کلیت نظام حقوقی را در نظر خواهیم گرفت و همه ظرفیت‌های حقوقی نهادها ودستگاه‌های مختلف اعم از دولتی وغیر دولتی را به صحنه خواهیم آورد تا به‌مدد الهی با همیاری وهمبستگی ملی به سرعت این سیاست‌ها عملیاتی و اجرایی شوند.

اگر می خواهیم در عرصه فرهنگ و دغدغه های فرهنگی ودینی موفق باشیم باید اقتصاد قوی وتوسعه یافته داشته باشیم، اگر می خواهیم در عرصه سیاست موفق باشیم و با عزت حرکت کنیم باید اقتصادی آسیب ناپذیر را شکل دهیم ، اگر می خواهیم اقشار محروم در کشور مورد حمایت قرار گیرند وتبعیض‎های مختلف پایان یابد باید اقتصاد خود را قوی کنیم و ضعف‏های متعدد موجود را بر طرف سازیم. برای اینکه اقتصادمان قوی و مقاومتی باشد باید قدر فرصت‌ها را به‌درستی بدانیم و لحظه ای را از دست ندهیم.

مبحث دوم:

1-تعریف اقتصاد مقاومتی از دیدگاه  مقام معظم رهبری وتفاوت آن با اقتصاد ریاضتی و  چگونگی محقق شدن آن

"اقتصاد مقاومتی" اصطلاحی است که این روزها نقل محافل خبری و اقتصادی کشور شده و اولین بار توسط مقام معظم رهبری در 16 شهریور سال 1389  در ديداربا  جمعی از كارآفرينان سراسر كشور وارد ادبیات سیاسی و اقتصادی کشور نمود .بسیاری آن را راهکار مناسبی برای این روزهای اقتصاد کشور و شرایط تحریم های بی سابقه ای که به کشورمان تحمیل شده می دانند. اقتصاد مقاومتي يعني تشخيص حوزه هاي فشار یا درشرایط کنونی تحریم و متعاقبا تلاش براي کنترل و بي اثر کردن و در شرايط آرماني تبديل چنين فشارهايي به فرصت ، که قطعا باور و مشارکت همگاني و اعمال مديريت هاي عقلايي و مدبرانه پيش شرط و الزام چنين موضوعي است. اقتصاد مقاومتي کاهش وابستگي ها و تاکيد روي مزيت هاي توليد داخل و تلاش براي خوداتکايي است.و صد البته منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی، یک اقتصاد مقاومتی فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته چنانکه مقاومت برای دفع موانع پیشرفت و کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف می‌شود.بنابراین مسئولان و اندیشمندان باید مراقب باشند در راه رسیدن به اقتصاد پویا در دام اقتصاد بسته و خود محور نیفتند.در تعریف دیگر اقتصاد مقاومتی مجموعه تدابیر و راهکارهایی‌ است که برای پیشبرد امور اقتصادی در شرایط مقاومت در همه زمینه‌های اقتصادی به کار گرفته می‌شود.

تعریف دیگر اقتصاد مقاومتی عبارتست از: سیاستگذاری و اجرای برنامه های اقتصادی معطوف به پايداري در همه سطوح با فرض فشار همه جانبه نظام سلطه.(رییس دانشگاه علوم اقتصادی،گزارش 598).

دکتر رهبری رئیس دانشگاه علوم اقتصادی در تعریف اقتصاد مقاومتی میگوید: «اقتصاد» مقاومتی یعنی اینکه مردم الگوی مصرف خود را تغییر دهند و از مصرف کالای خارجی به سمت مصرف کالای داخلی حرکت کنند. دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمع مردم شهر ری و در هفته دفاع مقدس در باره اقتصاد مقاومتی اظهار داشت: این اقتصاد به معنای اقتصاد ریاضتی نیست بلكه باید با اصلاح مدیریت اقتصادی، تغییر در قوانین و مقررات و برخورد قوه قضاییه با مفسدان اقتصادی در شرایط تحریم تولید ثروت داشته باشیم و مردم را در آسایش نسبی قرار دهیم. به بیان دیگر چکش کاری بدنه اقتصادی کشور و ایرانیزه کردن سیستم اقتصادی به گونه ای که در مقابل هرگونه تحریم و فشارهای همه جانبه خارجی به اقتصاد کشور گزندی وارد نشود..در واقع هدف در اقتصاد مقاومتی آن است که بر فشارها و ضربه‌های اقتصادی از سوی نیروهای متخاصم که سد راه پیشرفت جامعه است، غلبه کرد.برخی از مردم اقتصاد مقاومتی و ریاضت اقتصادی را یکی می دانند و یا تصور می کنند اقتصاد ریاضتی یکی از شاخه های اقتصاد مقاومتی است در حالی که این دو اصطلاح کاملا متفاوت بوده و هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند برای روشن شدن موضوع به شرح مفهوم ریاضت اقتصادی می پردازیم.

2-تعریف ریاضت اقتصادی

 ریاضت اقتصادی به طرحی گفته می‌شود که دولت‌ها برای کاهش هزینه‌ها و رفع کسری بودجه، به کاهش و یا حذف ارائه برخی خدمات و مزایای عمومی ، صرفه جویی در مخارج جاری کشور،کاهش هزینه های رفاهی و تعدیل کارمندها در بخش دولتی دست می‌زنند که یونان و ایتالیا به بخصوص یونان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میکند. این طرح که به منظور مقابله با کسری بودجه توسط برخی دولت‌ها انجام می‌شود گاهی اوقات به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وام‌ها و کمک‌های مالی خارجی می‌انجامد.اینکه بر اقتصاد و شرایط بحران زده اش ریاضت و سختی تحمیل شود، در ظاهر اصلا کار خوشایندی به نظر نمی رسد، اما ، می تواند به بازیابی درازمدت اقتصاد کمک کند.هدف از اجرای طرح های ریاضت اقتصادی بازگرداندن اعتماد از دست رفته، بهبود وضعیت مالی کشورها و توانمند کردن کشورها برای بازیابی طولانی مدت است.

3-ویژگی های اقتصاد ریاضتی

1- شرایط رویش طرح ریاضت اقتصادی: در شرایط کسری بودجه، بحران اقتصادی و شیب تند سقوط شاخص های اقتصادی.

2- هدف طرح ریاضت اقتصادی: کاهش هزینه های خود و جبران کسری بودجه.

 ریاضت چه عایدی برای اقتصاد دارد؟

از جمله نتایجی که اجرای طرح های ریاضتی بر اقتصاد دارد، می توان موارد زیر را نام برد:

کاهش تقاضا ،کاهش تورم، رقابتو مقابله با کسری بودجه.اثر ریاضت اقتصادی خود را به صورت انعطاف پذیری بازارکار،هزینه هایی که کاهش می یابد،سیاست های پولی،نرخ ارز،رشد جهانی و مداخله بانک مرکزی خود را نشان می دهد،یکی از روش های رسدن به اقتصاد مقاوتی از راه صرفه جویی است نه ریاضت؛در حال حاضر ما شاهد آن هستیم که برخی مدیران به اشتباه ریاضت را به جای مقاومت و صرفه جویی در دستور کار خودقرار داده که میتوان به عدم آگاهی آنان از این دو مفهوم اشاره کرد. بنابراین اگرچه اقتصاد ایران شاید ناچار شود در دراز مدت به سیاست های ریاضتی روی بیاورد، اما اقتصاد مقاومتی و ریاضت اقتصادی دو مفهوم جداگانه و مستقل است که به هیچ عنوان منجر به بروز یکدیگر نخواهند شد. در اقتصاد مقاومتی محدودیتی در منابع وجود ندارد اما استفاده بهینه از منابع موجود باید طی یک برنامه زمان‌بندی شده صورت گیرد و این در حالی‌ست که در ریاضت اقتصادی ما با محدودیت در منابع و سرمایه‌ها رو‌به‌رو هستیم و به‌ناچار باید با سهمیه‌بندی و کم‌مصرف کردن با محدودیت‌های موجود مقابله کنیم. در اقتصاد مقاومتی قوای سه‌گانه باید با تعامل بیش از گذشته در یک مجموعه‌ای که وظیفه هدایت کار اقتصاد مقاومتی را بر عهده دارد، تصمیمات لازم در این ارتباط را اتخاذ کرده و برای اجرا به دستگاه‌های ذیربط ابلاغ کنند. هر یک از قوا باید با مرور وظایف خود نسبت به رفع چالش‌ها و موانع در اقتصاد مقاومتی اقدام کرده و هر یک از آنها تعامل با قوای دیگر را در برنامه کاری خود قرار دهند.ریاضت اقتصادی هم به معنای آن است که بار سختی مشکلات اقتصادی بر روی دوش مردم قرار بگیرد نه طراحان برنامه های اقتصادی و دستگاه اجرایی. اما اقتصاد مقاومتی آن است که بار سختی ها بر دوش طراحان، برنامه ریزان و مجریان طرح اقتصادی است و مسلما تفاوت فاحشی بین این دو طرح است.

4-اقتصاد مقاومتی از نگاه مقام معظم رهبری

رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام در 3/5/91 در ماه مبارک رمضان می فرماید: ما چند سال پيش «اقتصاد مقاومتى» را مطرح كردیم...اقتصاد كشور ما براى آنها نقطه‌ى مهمى است. هدف دشمن اين بود كه بر روى اقتصاد متمركز شود، به رشد ملى لطمه بزند، به اشتغال لطمه بزند، طبعاً رفاه ملى دچار اختلال و خطر شود، مردم دچار مشكل شوند، دلزده بشوند، از نظام اسلامى جدا شوند؛ هدف فشار اقتصادى دشمن اين است، و اين محسوس بود....من سال ۸۶ در صحن مطهر على‌بن‌موسى‌الرضا (عليه الصّلاة و السّلام) در سخنرانىِ اول سال گفتم كه اينها دارند مسئله‌ى اقتصاد را پيگيرى ميكنند؛ بعد هم آدم ميتواند فر