بررسی رابطه بین سبک زندگی اسلامی و نشاط و شادابی دانشجویان بسیجی

روش مورد استفاده در پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماري این پژوهش، کلیه دانشجویان بسیجی دانشگاه فرهنگیان فاطمه الزهرا در سال تحصیلی 94-93 شهرستان تبریز بود، که به روش نمونه گیري تصادفی، نمونه اي به حجم 150 نفر انتخاب شدند.

به گزارش خبرنگار ، این پژوهش با هدف بررسی سبک زندگی اسلامی با نشاط و شادي دانشجویان بسیجی  پردیس فاطمه الزهرا فرهنگیان تبریز انجام شد. روش مورد استفاده در پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماري این پژوهش، کلیه دانشجویان بسیجی  دانشگاه فرهنگیان فاطمه الزهرا در سال تحصیلی 94-93 شهرستان تبریز بود، که به روش نمونه گیري تصادفی، نمونه اي  به حجم 150 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوري داده­ها شامل پرسشنامه­هاي 29 سؤالی شادي (آکسفورد) و سبک زندگی اسلامی کاویانی بود. براي تجزیه و تحلیل داده­ها از شاخص­هاي آماري میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته­ها: تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که رابطه معنی­داري بین میزان سبک زندگی اسلامی با میزان نشاط و شادابی در سطح 001/0 در دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فاطمه الزهراء وجود دارد و میزان این تأثیر برابر با 20/0 می­باشد. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون بین ده مؤلفه سبک زندگی اسلام (زمان شناسی، تفکر و علم، امنیتی، سلامت، خانوادگی، اخلاق، باورها، مالی، عبادي و اجتماعی) با نشاط نشان داد که بین سبک زندگی اسلامی و مؤلفه هاي آن به جز (تفکر و علم و زمان­شناسی) به صورت جداگانه با نشاط و شادابی دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فاطمه الزهرا فرهنگیان در سطح معناداري 05/0 رابطه معناداري وجود دارد. بحث: نتایج حاکی از آن است که سبک زندگی اسلامی می تواند نشاط و شادابی دانشجویان بسیجی را افزایش دهد.

 

1-1-مقدمه

بدون شک، پیشرفت و توسعه هر ملت و کشور وابسته به نیروي انسانی ماهر و آموزش دیده آن می باشد. نیروي انسانی سرمایه­اي است که تقریباً با هیچ ثروتی قابل مقایسه نیست. بر مبناي این اصل است که امروزه پیشرفت آتی هر کشور را نه بر مبناي ثروت­هاي مادي موجود آن کشور بلکه بر مبناي توسعه یافتگی نیروي انسانی آن پیش بینی می کنند. اختراعات، اکتشافات، و نوآوري هاي که امروزه همگی به عنوان قدرت یک کشور قلمداد می­گردد، تا حد زیادي نتیجه آموزش است. در این بین آموزش عالی به طور کلی و دانشگاه به طور خاص نقش حساس و بنیادي بر عهده دارند.

دانشگاه در تربیت افرادي که خلاقند، خوب می­اندیشند و قابلیت حل مسائل پیش روي را دارند نقشی بنیادي بر عهده دارد. دانشگاه فرهنگیان به طور اخص حساسیتی دوچندان دارد؛ چرا که مسئول تربیت تربیت­­کنندگان(معلمان) جامعه است. دانشگاه فرهنگیان، دانشگاهی، براي تأمین، تربیت و توانمندسازي منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش، پیشرو در آموزش، پژوهش، تولید و ترویج علم نافع مورد نیاز آموزش و پرورش، سرآمد در آموزش و شایستگی­هاي حرفه­اي و تخصصی تربیت­محور، توانمند در بهره­گیري از فناوري­هاي نوین آموزشی و تربیتی در انجام مأموریت­ها، مبتنی بر معیارهاي نظام اسلامی، توانمند در زمینه­­سازي براي شکوفایی فطرت، استعدادها و شکل­گیري هویت یکپارچه اسلامی ایرانی انقلابی دانشجو معلمان، برخوردار از هیأت علمی و مدیران مؤمن، آراسته به فضائل اخلاق اسلامی،  عامل به عمل صالح، تعالی­جو و تحول­آفرین، باورمند به جامعه عدل جهانی­ (جامعه مهدوي) و وابسته به وزارت آموزش و پرورش است (معاونت آموزشی و پژوهشی، 1391).

از مهم ترین اهداف آموزش و پرورش تأمین و تربیت معلمان، مدیران، مربیان، کارکنان و پژوهشگرانی مؤمن و متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزش هاي اسلامی و انقلابی، داراي فضائل اخلاقی و ارزش هاي والاي انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوري اسلامی، تربیت، توانمندسازي و ارتقاي شایستگی هاي عمومی، تخصصی و حرفه اي منابع انسانی با تأکید بر پرورش انسان هاي متقی، کارآفرین، خودباور، خلاق و توانا در تولید علم، فناوري و نوآوري، متناسب با مبانی و ارزش هاي اسلامی و نیازهاي جامعه،تسهیل فعالیت هاي آموزشی و پرورش در تلفیق علم و دین و مشارکت در نهضت تولید علم، افزایش سهم تولیدات علمی در محتواي آموزشی و تربیتی مورد نیاز آموزش و پرورش مبتنی بر مبانی و معارف اسلامی و نیازهاي ملی و کاربردي کردن دستاوردهاي علمی و پژوهشی ازطریق تعامل پویا و سازنده با حوزه هاي علمیه و مراکز علمی و پژوهشی داخلی، منطقه اي و بین المللی، ایجاد تحول و نوآوري در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقاي روش ها و برنامه هاي آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهره مندي از فناوري هاي نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش و مهارت هاي منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظام هاي تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش است. (همان منبع). تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش در گرو پرورش معلمانی متعهد و متخصص است و این هدف مقدس زمانی میسر خواهد بود که سبک زندگی معلمان ارتقاء یابد.

اصطلاح سبک زندگی، نظریه نسبتا شایعی است که بیشتر اوقات براي اشاره به روش زندگی مردم به کار می رود و بازتاب دامنه کامل ارزش هاي اجتماعی، طرز برخورد و فعالیت ها است. در زمینه شاخص هاي شناخته شده سبک زندگی می توان به فعالیت هاي فیزیکی، اوقات فراغت، خواب و بیداري، روابط اجتماعی، روابط خانوادگی، معنویت، ایمنی و آرامش، تغدیه و غیره اشاره کرد که هر کدام به منزله شاهراهی از زندگی افراد محسوب می شوند )هوروویتز[1]، 2002).

سازمان جهانی بهداشت[2] (1998)، سبک زندگی سالم را تلاش براي دستیابی به حالت رفاه کامل جسمی، روانی و  اجتماعی توصیف کرده است.

مفهوم سبک زندگی در روان شناسی، ابتدا توسط آلفرد آدلر و پیروانش مطرح شد. آدلر بر خلاف بسیاري از روان شناسان، علاوه بر نگاه توصیفی، نگاهی ارزشی و تجویزي هم به روان شناسی داشت. آن چه رویکرد آدلر به روان شناسی، با آن چه ما آن را "رویکرد اسلامی" می نامیم، چند مشابهت دارد؛ بعضی مشابهت ها عبارتند از: 1. توجه به ارزش ها؛ 2. کل نگري؛ 3. غایت گرایی؛ 4. جهت یابی فردي؛ 5. خود خلاق؛ 6. جبرگرایی ملایم؛ 7. نظریه میدان اجتماعی؛  8. تلاش براي برتري؛ 9. اولویت دادن به هشیاري؛ 10. معیارهاي آسیب شناسی و درمان؛ 11. تأکید بر پیشگیري؛ 12. کارکردهاي سبک زندگی (کجباف، 1390: 58).

اما در اسلام و سبک زندگی آن، تفاوت­ها و برتري­هایی نیز وجود دارد. مثل: 1. توجه و عدم توجه به دوره جنینی؛ 2. تعریف کهتري و مهتري واقعی؛ 3. معیارهاي احساس کهتري و مهتري؛ 4. تعداد و جایگاه نگرش­هاي کلی حاکم بر زندگی؛ 5. مبتنی بودن بر دین؛ 6. جایگاه اراده در شکل گیري سبک زندگی؛ 7. عدم توجه کافی و صحیح به نگرش معنویت؛ 8. کیفیت عمل کردن به سبک زندگی و .. (همان منبع، 92)

با توجه به این مسئله که جامعه ما جامعه اي اسلامی است و سبک زندگی اسلامی[3] تمام جهات زندگی را در بر می گیرد، در این پژوهش به سبک زندگی اسلامی پرداخته می شود.

سبک زندگی اسلامی، تمام وظایف زندگی را پوشش می دهد که در ده مؤلفه به آن پرداخته شده است:

1. مؤلفه. اجتماعی، به وظایفی اشاره دارد که فرد در ارتباط با دیگران، فراتر از خود و خانواده هسته­اي خود انجام می­دهد.

2. مؤلفه عبادي، به وظایفی اشاره دارد که رابطه بین فرد و خداوند را به عنوان عبد و مو نشان دهد و اعم است از عبادات مشخص، مثل نماز، روزه، تلاوت قرآن، ذکرهاي مستحبی، حج و ...، و رفتارهایی که رسماً نام عبادت ندارند، اما فرد به نیت اطاعت از خداوند آن را انجام می دهد.

3. مؤلفه باورها، به مفاهیم هستی شناختی، انسان شناختی، خداشناختی، و... اشاره دارد که در فرد درونی شده و درلایه هاي زیرین عاطفی و شناختی او حضور دارند و به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه، نقش تعیین کننده اي در رفتارها دارند.

4. مؤلفه اخلاق، به صفات و رفتارهاي درونی شده اي از فرد گفته می شود که وظیفه رسمی و قانونی او شمرده نمی شود، و با ترک یا انجام آن کسی او را مؤاخذه یا تشویق نمی کند.

5. مؤلفه مالی، به رفتارهایی از فرد اشاره دارد که مستقیم یا غیرمستقیم، به امور اقتصادي و مادي زندگی مربوط می شود.

6. مؤلفه خانواده، به رفتارها و روابط فرد از این حیث که عضوي از یک خانواده هسته اي است اشاره دارد؛ یعنی زن، شوهر و فرزندان.

7. مؤلفه سلامت، به اموري نظر دارد که در سلامت جسمانی و روانی فرد ایفاي نقش می کنند.

8. مؤلفه تفکر و علم، به به وظایف شناختی فرد، اعم از شناخت هاي موجود در فرد، تلاش براي افزایش شناخت هاي خود و جایگاهی که فرد براي علم و تفکر قائل است، اشاره دارد.

9. مؤلفه دفاعی امنیتی، به وظایفی اشاره دارد که – به صورت فردي یا اجتماعی با امنیت افراد و جامعه مربوط می شود. و

10.مؤلفه زمان شناسی، به وظایف فرد در خصوص استفاده بهینه از زمان مربوط می شود (کاویانی،  1390: 49).

1-2-شادی و نشاط جوانان

با توجه به استعدادها و توانمندي هاي انسان (به جاي پرداختن به ناهنجاري ها و اختلال ها)، در سال هاي اخیر رویکرد روان­شناسی مثبت­گرا مورد توجه روان شناسان قرار گرفته است. این رویکرد، هدف نهایی خود را شناسایی سازه ها و شیوه­هایی می­داند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند. از این رو، عواملی که سبب سازگاري هر چه بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهاي زندگی بشوند، بنیادي ترین سازه­هاي مورد پژوهش این رویکرد می باشند (سامانی و همکاران، 1386: 79) . در این میان، شادي و نشاط، جایگاه ویژه اي در حوزه هاي روان شناسی تحول، روان شناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است؛ به طوري که هر روز بر شمار پژوهش هاي مرتبط با این سازه افزوده می شود.

اکثر افراد معتقدند که شاد بودن نقش مهمی در زندگی انسان دارد. آن چه مهم است این است که شادکامی از خصیصه هاي لازم براي بهره بردن از زندگی و ارتقاي کیفیت زندگی است. شادي از جمله هیجان هاي خوشایند و مثبت و اضطراب و افسردگی هیجانات منفی هستند. سلیگمن[4]، روان شناس معروف آمریکایی شادي[5] را حق مسلم و طبیعی هر فرد می داند و معتقد است که براي رسیدن به آن باید تلاش و برنامه ریزي کرد. او شادي واقعی را قابل حصول و در دسترس می داند و آن را به عنوان واقعیتی که زندگی را شیرین­تر و روابط انسانی را سرشار و غنی می­کند، می داند (شهیدي، 1388: 126).

شادی یک حالت روانی است که پس از برآورده شدن امیال انسانی ایجاد می شود. شاد بودن موجب افزایش انرژي روانی، نیروي فیزیکی و انگیزه می­گردد. افلاطون در کتاب جمهوري به سه عنصر در وجود انسان اشاره می­کند که عبارتند از: قوه عقل یا استدلال، احساسات و امیال، افلاطون شادي را حالتی از انسان می داند که بین این سه عنصر تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد. از سوي دیگر آرگیل[6](2001) معتقد است که نشاط از جمله مهم ترین عوامل مؤثربر روحیه اعضاي یک جامعه است. به باور او، نشاط داراي دو بعد عاطفی و شناختی است. منظور او از بعد هیجانی، داشتن احساس شادي، شعف، خشنودي و سایر هیجانات مثبت است و منظور از بعد شناختی نیز دلالت بر ارزشیابی رضایت­آمیز مؤلفه هاي مختلف زندگی فردي و اجتماعی است.

 

1-3-ارتباط سبک زندگی اسلامی با شادی و نشاط جوانان

شناخت فاکتورهایی که به شادي کمک می کند ساده نیست، داینر و همکاران(2000) رابطه بین شادي با موارد زیادي در تحقیقات متعدد مورد بررسی قرار گرفته است که برخی از آن­ها شامل ویژگی­هاي شخصیتی، وراثت، عوامل محیطی، فرهنگی، روابط بین فردي، ازدواج، سرمایه اجتماعی، عزت نفس، اعتقادات مذهبی، عامل خویشاوندي، وضعیت اقتصادي، رضایت شغلی و تفریح و اوقات فراغت می باشد. به طور کلی افزایش شادي در گرو ارتباطی منسجم با دیگران است و سبک زندگی اسلامی می تواند در ایجاد شادي و نشاط براي افراد دخیل باشد.

سنجش دینداري و سبک زندگی دینی نیز پیشینه اي دارد. پیتر و رالف[7] 121 مقیاس دینی را معرفی کرده اند که توسط آذربایجانی و موسوي (1382) ترجمه شده است.

ارزیابی نقش مذهب در شادي نشان می دهد که یکی از عوامل مؤثر در ایجاد شادمانی و روحیه، ایمان مذهبی است. مذهب علاوه بر شادکامی و روحیه، بر سلامت جسم و روان نیز مؤثر است و برخی مطالعات این رابطه را قوي تر از ارتباط مذهب و شادي نشان داده اند. از آنجا که فرد با ایمان داراي ارتباطات و اعتقادات معنوي است، کم تر احساس رهاشدگی، پوچی و تنهایی می کند. مایرز(2000)، معتقد است ایمان مذهبی تأثیر زیادي بر میزان شادمانی دارد. ایمان مورد نظر مایرز ایمانی است که حمایت اجتماعی، هدفمندي، احساس پذیرفته شدن و امیدواري را براي فرد ارمغان می­آورد. هیلز و آرگیل (1998) در بیان این کارکردها به مواردي از جمله احساس اتصال با معبودي بسیار قدرتمند و مقدس، عشق، برابري و احساس در جمع بودن اشاره می کنند.

 

1-4-پیشینه تحقیق

در پژوهش کجباف و همکاران (1390)، با عنوان رابطه سبک زندگی اسلامی با شادکامی در رضایت از زندگی دانشجویان بسیجی  شهر اصفهان، بین سبک زندگی اسلامی و شادکامی، با رضایت از زندگی دانشجویان بسیجی  در سطح(01/0 > p)  و شادکامی با  6 خرده مقیاس سبک زندگی اسلامی در سطح (01/0 > p) و خرده مقیاس سلامت با رضایت از زندگی در سطح (01/0 > p) همبستگی مثبت و معنادار نشان داده شد.

در پژوهش قمري(1388)، تحت عنوان"بررسی رابطه دین داري و میزان شادمانی در بین دانشجویان بسیجی  به تفکیک جنسیت و وضعیت تأهل"، بین دینداري و میزان شادکامی رابطه مثبت و معناداري (01/0 > p) حاصل شد.

کشاورز و همکاران (2000)، در پژوهشی رابطه مثبت معنی داري را بین مذهب و شادي گزارش نموده اند نقل در (کجباف،2000)

بارک هولدر و همکاران (2010)، دریافتند که معنویت با شادکامی رابطه دارد. عقیلی و نتاش کومار (2008)، در پژوهشی گزارش نمودند که بین تمام خرده مقیاس هاي نگرش مذهبی و شادکامی رابطه مثبت وجود دارد. جان ریچ (2002) معتقد است شادي فقط آگاهی داشتن به این که اتفاقات خوبی در زندگی شما می افتد نیست، بلکه آگاهی به این مسئله است که خود شما به وجود آورنده این اتفاقات هستید. شما باعث، خلق کننده و کنترل کننده حوادث می باشید، چون شما نقش عمده اي در اتفاقات خوبی که براي شما می افتد، دارید، به شما احساس شادي دست می دهد. پایین­­ترین سطح شادي، آگاهی به این امر است که شما می­توانید از وقوع حوادث بد جلوگیري کنید. این احساس اشراف و کنترل، بر اتفاقات خوب و بد زندگی، روي هم رفته احساس خوبی را در شما به وجود می آورد. مالتبی و بورکین شاو(2000) در پژوهشی رابطه بین مذهبی بودن و شادکامی را معنادار گزارش نموده اند. هاي(1982) در تحقیق خود گزارش کرده است که 61 درصد کسانی که در مراسم مذهبی شرکت می کنند، احساس آرامش و شادمانی می کنند. مؤسسه گالوپ در مطالعه اي روي گروه هاي مختلفی از مردم چه آنهایی که از اعتقادات مذهبی ضعیف و چه اشخاصی که از معنویت مذهبی غنی برخوردار بودند، نشان داد که افراد مذهبی دو برابر کسانی که پایبند مذهب نبودند شاد هستند و از زندگی خود لذت می برند. این مطالعه نیز تأکید می کند که رکن اساسی سعادت و شادکامی در زندگی احساس کردن معنا و هدفی است که خیلی ها آن را در ایمان خود جستجو می کنند(1994).

 

1-5-اهمیت و ضرورت پژوهش

از جمله اهمیت ها و ضرورت هاي پژوهش حاضر در سطح آرمانی می تواند برداشتن گام هاي مقدماتی در جهت ارتقاء سبک زندگی اسلامی دانشجو معلمان دختر، توجه به عواملی که باعث افزایش شادمانی می شود، آموزش اجزاء سبک زندگی اسلامی و شناساندن راه هاي صحیح شاد زیستن باشد.

 

1-6-هدف و سوال اصلی تححقیق

نتایج و یافته هاي این پژوهش هم از لحاظ نظري و هم از لحاظ کاربردي می­تواند بسیار با اهمیت و ضروري باشد. بنابراین پژوهش حاضر قصد دارد در نهایت به این سؤال پاس دهد که: "رابطه بین سبک زندگی اسلامی و شادکامی دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فرهنگیان فاطمه الزهرا چگونه است؟"

1-7-روش تحقیق

مطالعه حاضر از نوع همبستگی (Correlational) بود که در آن سبک زندگی اسلامی و وضعیت شادي و نشاط و ارتباط بین سبک زندگی اسلامی و شادابی دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فرهنگیان تبریز مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماري این پژوهش، کلیه دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فرهنگیان شهرستان تبریز می باشد. نمونه تحقیق شامل 150 نفر دانشجوي دختر در سال 1393 است که با روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شدند.

1-8-ابزار جمع آوری داده­ها

براي جمع آوري داده هاي مورد نیاز پژوهش از دو ابزار استفاده شد:

1-8-1-پرسش نامه شادمانی آکسفورد آرگایل(2000)

 پرسش نامه آکسفورد، داراي 29 ماده است و هر ماده داراي چهار گویه است که نمره گذاري گزینه هاي هر عبارت صفر تا سه می باشد. بدین ترتیب بالاترین نمره اي که آزمودنی می تواند در این مقیاس کسب کند، 87 است که بیانگر بالاترین حد شادکامی بوده و کمترین نمره­ي این مقیاس صفر می باشد که مؤید ناراضی بودن از زندگی و افسردگی فرد است، نمره بهنجار این آزمون 40 تا 42 است (کار، آلان، 2004). پایایی این آزمون توسط هیدي و ویرینگ 52/0 تا 6/0 گزارش شده است. نتایج یکی از این مطالعات نشان داد که تمام مواد 29 گانه این تست با نمره کل همبستگی با یی دارد؛ مقدار آلفاي کرونباخ 98/0 پایایی به روش توصیفی، 92/0 بوده و همچنین پایایی بازآزمایی پس از سه هفته، 79/0گزارش شده است. )علی پور و نوربا، 1999).

1-8-2-پرسش نامه سبک زندگی اسلامی

 سبک زندگی اسلامی(ILST)، شامل زمان شناسی، امنیتی، تفکر و علم، سلامت، خانوادگی، مالی، اخلاق، باورها، عبادي و اجتماعی می باشد که توسط کاویانی(1388) ساخته شده است. براي بررسی روایی سازه و ساختار عاملی آزمون، از تحلیلی عاملی اکتشافی با روش تحلیلی مؤلفه هاي اصلی استفاده و چرخش اویلسین روي داده ها انجام شده است. آزمون KMO  برابر با 737/0 بود که نشانه کفایت حجم نمونه بوده است. آزمون کرویت بارتلت نیز معنادار گزارش شده است. آزمون داراي دو فرم بلند (135سؤالی) و فرم کوتاه (76 سؤالی) می باشد. در این پژوهش، از فرم کوتاه آن، با پایایی (آلفاي کرونباخ)  786/0استفاده شده است.

1-9-تجزیه و تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

به منظور تعیین میزان رابطه سبک زندگی اسلامی و شادابی دانشجویان بسیجی  دختر، از ضرایب همبستگی و آزمون­هاي معناداري آن و همچنین جهت تعیین همبستگی هر یک از متغیرهاي پیش بین (مؤلفه هاي سبک زندگی اسلامی) در تبیین متغیر ملاک (شادابی) از آزمون استنباطی رگرسیون چندگانه استفاده شده است .

درجدول شماره 1 شاخص­هاي توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار براي متغیرهاي پژوهشی آورده شده است.

رابطه بین سبک زندگی اسلامی و شادابی با توجه به جدول شماره 2 از طریق رگرسیون چندگانه مورد مطالعه قرار گرفت.

یکی از مفروضاتی که در رگرسیون مدنظر قرار می­گیرد، استقلال خطاها از یکدیگر است. در صورتی که فرضیه استقلال خطاها رد شود؛ یعنی خطاها با هم همبستگی داشته باشد، امکان استفاده از رگرسیون وجود ندارد؛ به منظور بررسی این کار از آماره دوربین واتسون استفاده می شود(1389).

نتایج به دست آمده در این جدول مقدار ضریب همبستگی برابر 30/0که نشان دهنده آن است که بین دو متغیر مذکور در سطح 001/0 رابطه مثبت و معناداري وجود دارد، بنابراین با اطمینان 99/0 می­توان گفت: که شادابی وابسته به سبک زندگی اسلامی آنها است، و مقدار 09/0 مربوط به ضریب تعیین، نشان دهنده این است که 9 درصد تغییرات متغیر وابسته­ي شادابی توسط سبک زندگی اسلامی تبیین می شود. از آنجایی که آماره دوربین-واتسون در فاصله 5/1 تا 5/2 قرار دارد، فرض عدم وجود همبستگی بین خطاها رد نمی شود و می توان از تا رگرسیون استفاده کرد.

همانگونه که از جدول شماره 2 پیدا است، آماره آزمون ضریب رگرسیون کمتر از 5 درصد بوده و سطح معنی­داري را نشان می­دهد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که این مؤلفه­­ها بر متغیر وابسته تأثیرگذار می باشد. به عبارتی دیگر رابطه­اي خطی بین این دو متغیر وجود دارد.

نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون بین ده نوع مؤلفه سبک زندگی اسلامی (زمان شناسی، امنیتی، تفکر و علم، سلامت، خانوادگی، مالی، اخلاق، باورها، عبادي و اجتماعی) با شادابی در جدول شماره 5 نشان داده شده که بین سبک زندگی اسلامی و مؤلفه هاي آن به جز (زمان شناسی ، تفکر و علم) به صورت جداگانه با شادابی دانشجویان بسیجی  دانشگاه فرهنگیان فاطمه الزهرا در سطح معناداري 05/0 رابطه معناداري وجود دارد.

1-10-نتیجه­گیری و پیشنهادات

پژوهش حاضر با هدف "تعیین رابطه بین سبک زندگی اسلامی و شادابی دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فاطمه الزهرا(س) فرهنگیان تبریز" صورت پذیرفت. یافته­هاي این پژوهش حاکی از آن است که در مجموع بین سبک زندگی اسلامی و نشاط و شادابی رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. به عبارت دیگر با بهبود سبک زندگی اسلامی، نشاط و شادابی افزایش خواهد یافت. همچنین نتایج نشان داد که ضریب همبستگی بین مؤلفه هاي سلامت، باورها و عبادي، خانوادگی، مالی، اخلاق، اجتماعی، امنیتی و شادابی معنادار است. ولی در مؤلفه هاي تفکر و علم و زمان شناسی رابطه معنادار نشد. علاوه بر این سه بعد باورها و سلامت و عبادي به عنوان پیش بینی کننده نشاط و شادابی در دانشجویان بسیجی  دختر دانشگاه فاطمه الزهرا در نظر گرفته شد. براي تبیین یافته ها باید اشاره کرد که نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش کجباف و همکاران (1390)، همسو می باشد. کجباف و همکاران گزارش دادند که از بین ابعاد ده گانه سبک زندگی اسلامی، ابعاد تفکر و علم، خانوادگی، مالی، باورها، عبادي، اجتماعی در سطح (01/0) و سلامت در سطح(05/0) همبستگی مثبت و معناداري وجود دارد، و همچنین بیانگر تأثیر مؤلفه تفکر و علم در شادکامی دانشجویان بسیجی  می باشد.

کشاورز و همکاران(1386)، رابطه مثبت معناداري را بین مذهب و شادي گزارش نموده اند. همچنین این پژوهش با پژوهش کشاورز (1386)، نیز همسوست. در مطالعه فرانسیس (2003) و همکاران که رابطه بین مذهب و نشاط در بین دانشجویان بسیجی  آلمانی مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد رابطه معنی داري بین دو متغیر وجود دارد، اما با کنترل متغیر شخصیت این ارتباط معنی دار نبود. همچنین یافته هاي این پژوهش با پژوهش مالتبی و بورکین شاو (2000)، لویز (2000)، عقیلی و نتاش کومار (2008) و بارک هولدر و همکاران (2010)، همسو است.

یافته هاي حاصل از این پژوهش از دو حیطه کاربردهاي نظري و عملی قابل توجه است. از جنبه نظري با توجه به این که دین و مذهب و سبک زندگی اسلامی در کشور ما به عنوان یکی از پایه هاي اساسی در برنامه ریزي هاي همه جانبه در نظر گرفته می شود، نتایج این پژوهش می تواند به بدنه علمی این پژوهش­ها یاري نماید. از نقطه نظر کاربردي نیز پژوهش حاضر می­تواند تأثیرات مهمی در حیطه روان شناسی، تعلیم و تربیت و یادگیري ایفا نماید.

همچنین برنامه­ریزان درسی می­توانند در دروسی مانند: بینش و دین و زندگی، با گنجاندن ابعاد سبک زندگی اسلامی، در جهت ارتقاء بینش و عمل دانش آموزان و دانشجویان بسیجی  در این زمینه گام بردارند. در بعد اجرایی، توجه بیشتر به سبک زندگی اسلامی و ارائه آن از طریق برگزاري کارگاه­هاي آموزشی در مدارس، دانشگاه ها و ادارات، به خصوص دانشگاه فرهنگیان توصیه می شود. با توجه به پیشینه کم تحقیقات علمی در مورد سبک زندگی اسلامی، پیشنهاد می شود تحقیقات مختلفی در این زمینه در گروه هاي سنی و جنسی مختلف صورت پذیرد.

از محدودیت هاي پژوهش باید به اندازه و ویژگی هاي نمونه اشاره کرد. لذا در تعمیم نتایج باید احتیاط کرد. هم چنین نداشتن پیشینه پژوهشی، از جمله محدودیت هاي این تحقیق بود. یافته هاي حاصل از این پژوهش از دو حیطه کاربردهاي نظري و عملی قابل توجه است. از جنبه نظري با توجه به این که دین و مذهب و سبک زندگی اسلامی در کشور ما به عنوان یکی از پایه هاي اساسی در برنامه ریزي هاي همه جانبه در نظر گرفته می شود، نتایج این پژوهش می تواند به بدنه علمی این پژوهش ها یاري نماید. از نقطه نظر کاربردي نیز پژوهش حاضر می تواند تأثیرات مهمی در حیطه روان شناسی، تعلیم و تربیت و یادگیري ایفا نماید.

همچنین برنامه­ریزان درسی می­توانند در دروسی مانند: بینش و دین و زندگی، با گنجاندن ابعاد سبک زندگی اسلامی، در جهت ارتقاء بینش و عمل دانش آموزان و دانشجویان بسیجی  در این زمینه گام بردارند. در بعد اجرایی، توجه بیشتر به سبک زندگی اسلامی و ارائه آن از طریق برگزاري کارگاه هاي آموزشی در مدارس، دانشگاه ها و ادارات، به خصوص در آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان توصیه می شود.

با توجه به پیشینه کم تحقیقات علمی در مورد سبک زندگی اسلامی، پیشنهاد می شود تحقیقات مختلفی در این زمینه در گروه­هاي سنی و جنسی مختلف صورت پذیرد. از محدودیت­هاي پژوهش باید به اندازه و ویژگی­هاي نمونه اشاره کرد. لذا در تعمیم نتایج باید احتیاط کرد. هم چنین نداشتن پیشینه پژوهشی، از جمله محدودیت هاي این تحقیق بود.

 

1-11-منابع و ماخذ

• پیتر، هیل و رالف، هود (بی تا). مقیاس­هاي دینی(121 مقیاس خارجی و 21 مقیاس داخلی) ترجمه مسعود آذربایجانی و سید مهدي موسوي(1382)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
• سامانی، سیامک؛ جوکار، بهرام، و صحراگرد، نرگس(1386)،  تاب آوري، سلامت روانی و رضایت مندي از زندگی. مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی، 13 (3)، 295-290.
• شهیدي، شهریار(1388)، روان شناسی شادي، آشنایی با آخرین نظریه ها و پژوهش­هاي علمی. تهران: قطره.
• کار، آ ن (2004)، روان شناسی مثبت: علم شادمانی و نیرومندي انسان. ترجمه حسن پاشا شریفی و محمدجعفر نجفی زند(1386)، تهران: سخن.
• کاویانی ارانی، محمد(1390)،  طرح نظریه سبک زندگی بر اساس دیدگاه اسلام و ساخت آزمون سبک زندگی اسلامی و بررسی ویژگی هاي روان سنجی آن. روان شناسی و دین،4 (2).
• کجباف، محمدباقر؛ سجادیان، پریناز و کاویانی، محمد(1390)، رابطه سبک زندگی اسلامی با شادکامی در رضایت از زندگی دانشجویان بسیجی  شهر اصفهان. روان شناسی و دین. 4 (4).
• قمري، محمد(1388)،  بررسی رابطه دین داري و میزان شادمانی در بین دانشجویان بسیجی  به تفکیک جنسیت و وضعیت
• تأهل. روان شناسی و دین، سال سوم.

معاونت آموزشی و پژوهشی(1391)، اساسنامه دانشگاه فرهنگیان.

 

[1] Horowitz

انتهای پیام/