اراده عملی و نه کلامی؛ انتظار ایران از دولت اوباما

رئیس جمهور آمریکا در حالی بار دیگر درباره تمایل واشنگتن برای مذاکره با تهران سخن گفت که علاوه بر اقدام خود وی برای تمدید تحریم‌های 30 ساله علیه ایران، اعضاء کنگره نیز در حال تهیه طرح تحریم کامل ایران هستند.

به گزارش سبلانه به نقل از فارس، چند روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، روزنامه نیویورک‌تایمز از مذاکرات پشت پرده تهران و واشنگتن خبر داد؛ موضوعی که با تکذیب مقامات هر دو طرف روبرو شد. به فاصله‌ای کوتاه، بار دیگر این روزنامه آمریکایی، حل موضوع هسته‌ای ایران را اولویت اول دستگاه سیاست‌ خارجی آمریکا دانست و نوشت: اوباما باید خط ارتباطی مستقیمی با تهران ایجاد کند.

 

چند روز پس از انتشار این خبر، این بار این باراک اوباما بود که بار دیگر از تمایل خود برای مذاکره مستقیم با ایران سخن به میان آورد.

آنچه در آمریکا به روشنی پیداست، ارتباط تنگاتنگ دولتمردان با رسانه‌هاست؛ به این معنا که رسانه‌ها در این کشور اغلب زمینه‌ساز سیاستی هستند که سیاستمداران آمریکایی قصد اجرایی کردن آن را دارند. با توجه به این موضوع، به نظر می‌رسد اخبار منتشر شده در روزنامه‌ نیویورک تایمز به نوعی منعکس کننده تمایل مجدد رئیس جمهور این کشور برای مذاکره با ایران است.

فارغ از اینکه آیا همان طور که برخی تحلیلگران می‌گویند، اهداف آمریکایی‌ها از اعلام این موضوع، تحت تاثیر قرار دادن مذاکرات 1+5 است و یا وادار کردن تهران به تن دادن به مذاکرات تحت فشار. ماجرا از این قرار است که ایران بیش از هر چیزی مایل به مشاهده اراده عملی و نه کلامی سران کاخ سفید است.

در واقع، میان ایران و آمریکا دیواری از بی‌اعتمادی وجود دارد که مسئول ایجادش آمریکاست. عقلانیت سیاسی و تاریخ روابط و مناسبات بین‌المللی حکم می‌کند، در صورتی که آمریکا‌ خواهان مذاکره و برقراری رابطه با جمهوری اسلامی ایران است، باید مواضعش را شفاف و روشن‌ بیان کند و گام‌های موثری برای از میان برداشتن این دیوار بی‌اعتمادی بردارد.

در این راستا،‌ آمریکا ابتدا باید به سیاست‌های خصومت‌آمیز خود علیه ایران از جمله تحریم و تهدید را پایان دهد و با بازگرداندن اموال و دارایی‌های بلوکه شده باقیمانده، زمینه‌های اولیه مذاکره را فراهم کند. اما رفتار سیاسی دولتمردان آمریکا و نخبگان سیاسی آن نشان می‌دهد، نه تنها صداقتی در اظهارات آنها دیده نمی‌شود بلکه آنها به دنبال تغییر کلی در جهت‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و یا تغییر رژیم در آن هستند.

از سوی دیگر آمریکا همواره به مذاکره با ایران در قالب چند پیش شرط عمده نگریسته است که عمل به آنها نیازمند تغییر کلی سیاست خارجی ایران در عرصه‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است.

موارد فوق ویژگی بارز همه دولتمردان آمریکایی در دور‌ه‌های مختلف است. در این میان، باراک اوباما نیز که زمانی با وعده ایجاد تغییر و تحول در روابط آمریکا با ایران وارد کاخ سفید شده بود، بعد از گذشت 4 سال کماکان در این مسیر راه به جایی نبرده است. علت آن نیز موانعی است که آنها خود در این پروسه ایجاد کرده‌اند؛ از جمله اعمال تحریم‌های پی در پی علیه ایران که در نهایت به تحریم صنعت نفت و بانک مرکزی ایران نیز انجامید. جالب اینکه اوباما در حالی پیشنهاد مذاکره با ایران را بار دیگر مطرح کرده است که چندی پیش منابع آگاه در کنگره آمریکا از تلاش‌های نمایندگان این نهاد برای تهیه طرح تشدید تحریم‌ها علیه ایران خبر دادند.

به گفته این منابع، دو سناتور جمهوری خواه و دموکرات فعال در تهیه این طرح، خواهان «تحریم کامل ایران» هستند؛ به این معنا که تمامی دارایی‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور مسدود شود و صادرات خارجی به ایران به استثنای مواد غذایی، دارویی و ابزار ارتقاء دموکراسی، نظیر دستگاه‌های ارتباطی، ممنوع شود و کشورها و بانک‌های ناقض تحریم‌ها، در فهرست سیاه آمریکا قرار گیرند. 

نکته این در ماه‌های اخیر، آمریکا علاوه بر اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران، با طرح پرونده‌های دیگری نظیر طرح ترور سفیر عربستان در آمریکا، به بدبینی و بی‌اعتمادی تهران دامن زده است.

با این همه به نظر می‌رسد مهمترین مسئله محل اختلاف ایران و آمریکا، برنامه هسته‌ای ایران باشد و چنانچه مذاکراتی برگزار شود، در وهله اول پرونده هسته‌ای ایران موضوع مذاکره دو کشور خواهد بود. اما در این مورد هم امیدی به حل مسئله نیست؛ چراکه دولتمردان آمریکایی با تصویب قطعنامه‌های متعدد در شورای امنیت سازمان ملل، هر گونه حل و فصل پرونده اتمی ایران را به اجرای بندهای مصوب در این قطعنامه‌ها گره زده‌اند که از جمله درخواست‌های آن تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات هسته‌ای ایران است؛ موردی که ایران تاکنون از پذیرش آن سر باز زده است.

بنابراین مادامی که تمایل واقعی برای حل اختلاف و دستیابی به توافق در طرفین مذاکره وجود نداشته باشد، مذاکره معنی و مفهومی نخواهد داشت. رابطه در عرف بین‌المللی یعنی معامله. در معامله طبعا دو طرف باید از مواضع خود عدول کنند تا در یک نقطه به هم رسیده، توافق کنند.

از طرف دیگر تمایل برای مذاکره به تنهایی کافی نیست، بلکه عمل در جهت حل اختلاف‌ها و شفاف‌سازی، امری ضروری و زیربنایی برای رسیدن به مقصود است. در همین راستاست که مقامات ایران در برهه‌های مختلف اعمال تحریم‌های متعدد علیه ایران، صدور بیانیه‌ها و گزارش‌های متعدد درباره به نقض حقوق بشر در ایران، تلاش برای خرابکاری در فعالیت‌های هسته‌ای و ترور دانشمندان اتمی ایران را به عنوان عواملی قلمداد می‌کنند که در تضاد با ابراز امیدواری و تمایل آمریکایی‌ها برای مذاکره و برقراری رابطه با ایران است.

انتهای پیام/