نظرعلما در ارتباط با قمه زنی

 از مراسمى است كه در بعضى شهرستانها و بلاد شيعى و توسط برخى از عزاداران امام‏ حسين‏«ع‏»اجرا مى‏ شود و در تاسى به مجروح و شهيد شدن سيد الشهدا«ع‏»و شهيدان ‏كربلا و بعنوان اظهار آمادگى براى خون دادن و سر باختن در راه امام حسين‏«ع‏»انجام‏ مى‏ دهند.

صبح زود عاشورا،با پوشيدن لباس سفيد و بلندى همچون كفن،بصورت دسته‏ جمعى قمه بر سر مى ‏زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفيد جارى مى‏ شود.بعضى‏ هم براى قمه زنى نذر مى ‏كنند،برخى هم چنين نذرى را درباره كودكان خردسال انجام‏ مى‏ دهند و بر سر آنان تيغ مى‏ زنند،در حدى كه از محل آن خون جارى گردد.

قمه زنى نيز،مثل زنجير زنى و شبيه خوانى و...از دير باز مورد اختلاف نظر علما وپيروان و مقلدين آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنى بر جواز يا عدم جواز آن مى‏ پرداخته ‏اند.

اين مراسم، از نظر شرعى پايه و مبناى دينى ندارد و صرفا روى علاقه شيعيان به ابا عبد الله‏ الحسين‏«ع‏»انجام مى‏ گيرد. فقها نيز آن را در صورتى كه ضررى نداشته باشد،مجازمى‏ دانند.برخى از فقها نيز به خاطر تاثير نامطلوب آن بر افكار ديگران و موجب وهن‏ مذهب بودن،آن را ممنوع دانسته‏ اند.

البته شرايط زمانى در اين مساله بى‏ تاثير نيست. امام‏ خمينى‏«ره‏»در پاسخ به استفتايى كه در سالهاى اول پيروزى انقلاب اسلامى در اين زمينه‏ از ايشان شده بود،فرمودند: «در وضع موجود،قمه نزنند...»آية الله خامنه‏ اى نيز در ديداربا روحانيون،در آستانه ايام عاشورا(سال 1373 شمسى)در ضمن بيانات مبسوطى درخرافه زدايى از عزادارى سيد الشهدا«ع‏»فرمودند:«قمه زدن هم از آن كارهاى خلاف‏ است...اين يك كار غلطى است كه عده‏ اى قمه‏ ها را بگيرند و بر سر خود بزنند و خون‏ بريزند...كجاى اين كار،حركت عزادارى است؟ اين جعلى است.

اينها چيزهايى است كه ‏از دين نيست...».آن را بدعت،خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه‏ اردبيل،نوشتند:امروز اين ضرر بسيار بزرگ و شكننده است و لذا قمه زدن علنى و همراه‏ با تظاهر،حرام و ممنوع. ⁽¹⁾ علماى ديگر نيز در تاييد موضع و سخن رهبر انقلاب،آن راموجب وهن مذهب و نامشروع دانستند. ⁽²⁾

 البته اين احساس مذهبى و عواطف دينى كه سبب مى‏ شود به عشق حسين‏«ع‏»چنين‏ كارهايى كنند،بايد در مسير صحيح هدايت‏ شود و مورد بهره ‏بردارى قرار گيرد تا شور وانگيزه جهاد و شهادت بيافريند.بعلاوه،آنان كه به خاطر حسين‏«ع‏»حاضرند خون بدهند،چه بهتر كه خون خويش را به درمانگاه ها و مراكز انتقال خون اهدا كنند يا با تاسيس بانك ‏خون،از فداكاران و ايثارگران داوطلب،در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهدارى‏ گردد،تا از اين طريق،جان انسانهاى بسيارى كه نيازمند خونند،نجات يابد.

گر چه اين‏كار،شايد مثل قمه زنى،تامين كننده احساس عاطفى فرد نباشد،ولى قطعا رضايت‏ خداوندو پسند سيد الشهدا«ع‏» را بيشتر در پى دارد.كاش روزى صدقه دادن خون نيز،مثل صدقه ‏و كمك مالى و لباس و غذا و... مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گيرد.

كى گفت‏ حسين،بر سر خويش بزن؟ با تيغ، به فرق خويشتن نيش بزن تيغى كه زنى بر سر خود،اى غافل بر فرق ستمگران بد كيش بزن

پى‏نوشتها

1-در تاريخ 7 محرم 1415،22 خرداد 1373.

2-مجموعه سخنان ايشان و استفتاها و جوابها در جزوه‏اى به نام‏«پيرامون عزادارى عاشورا»در 71 صفحه در محرم‏1415 از سوى دفتر تبليغات اسلامى چاپ شد.

فرهنگ عاشورا صفحه 358 جواد محدثى