همراه با کلام الهی؛

سوره واقعه؛ شرح قیامت

سوره واقعه قیامت را که در آن مردم دوباره زنده می‌شوند، شرح می‌دهد. نخست برخی از حوادث آن مانند تغییر وضعیت زمین، وقوع زلزله در آن و متلاشی‌شدن کوه‌ها را ذكر مى‌‏كند و سپس مردم را به سه دستهٔ سابقان، اصحاب يمين و اصحاب شِمال، تقسيم می‌کند.

به گزارش حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما» ، سوره واقعه، پنجاه و ششمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء بیست و هفتم جای گرفته است. «واقعه» یکی از نام‌های قیامت است و در آیه اول این سوره آمده است. سوره واقعه درباره روز قیامت و وقایع آن سخن می‌گوید و مردم را در روز قیامت به سه گروهِ اصحاب یمین، اصحاب شِمال و سابقون دسته‌بندی می‌کند و درباره جایگاه و پاداش یا عذاب هر گروه سخن می‌گوید.

 در تفاسیر آمده است، مراد از گروه سوم (سابقون) امام علی(ع) است که در ایمان‌آوردن به پیامبر(ص) بر دیگران سبقت گرفت. فضایل بسیاری برای تلاوت این سوره بیان شده است، از جمله اینکه اگر کسی سوره واقعه را بخواند، نوشته می‌شود که از غافلان نیست.

 

معرفی

این سوره را به این دلیل واقعه‌ نامیده‌اند که واژه واقعه که از نام‌‏های قیامت است، در اولین آیه آن آمده است.

 عثمان بن عفان به عنوان عيادت وارد بر عبدالله بن مسعود شد در همان بيمارى كه با آن از دنيا رفت، پرسيد: از چه ناراحتى؟ گفت: از گناهانم، گفت: چه ميل دارى؟ گفت: رحمت پروردگارم! گفت: اگر موافق باشى طبيب براى تو بياوريم؟ گفت: طبيب بيمارم كرده، گفت: اگر مايل باشى دستور دهم عطاى تو را از بيت المال بياورند، گفت: آن روز كه نيازمند بودم به من ندادى و امروز كه بى‌نيازم به من مى‌دهى؟! گفت: مانعى ندارد براى دخترانت باشد، گفت: آنها هم نيازى ندارند، چرا كه من سفارش كردم سوره «واقعه» را بخوانند، من از رسول خدا (ص) شنيدم كه مى‌فرمايد: من قرأ سورة الواقعة كل ليلة لم تصبه فاقة ابدا:  هر كس سوره واقعه را هر شب بخواند هرگز فقير نخواهد شد 

 

مکان و ترتیب نزول

سوره واقعه جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، چهل و چهارمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، پنجاه و ششمین سوره است و در جزء ۲۷قرآن جای دارد.

 

تعداد آیات و کلمات

سوره واقعه ۹۶ آیه، ۳۷۰ کلمه و ۱۷۵۶ حرف دارد و به لحاظ حجمی جزو سوره‌‏های مُفَصَّلات و تقریباً به اندازهٔ نصف یک حزب است.

 

محتوا

سوره واقعه قیامت را که در آن مردم دوباره زنده می‌شوند، شرح می‌دهد. نخست برخی از حوادث آن مانند تغییر وضعیت زمین، وقوع زلزله در آن و متلاشی‌شدن کوه‌ها را ذكر مى‌‏كند و سپس مردم را به سه دستهٔ سابقان، اصحاب يمين و اصحاب شِمال، تقسيم نموده، سرانجامِ هر گروه را بيان مى‌كند. پس از آن بر ضد اصحاب شِمال كه منكر ربوبيت خدا و معاد و قرآن‌اند، استدلال می‌آورد و در آخر حالت احتضار و فرا رسيدن مرگ و مجددا تقسیم مردمان به سه گروه مقربان(سابقان) و اصحاب یمین ومکذبان(اصحاب شمال) را یادآوری می‌کند.

 

مقصود از سابقون

 

آیات ۷ تا ۱۰ سوره واقعه، از آیات مشهور این سوره است که مردم را در روز قیامت به سه گروه تقسیم می‌کند. آیه دهم نام گروه سوم را دو بار تکرار کرده است: «السابقون السابقون». درباره این آیه، گفتگوهای فراوانی میان مفسران صورت گرفته است. 

سیدمحمدحسین طباطبایی از آیات دیگرِ قرآن، نتیجه می‌گیرد منظور از «سابقون» نخست، سبقت‌گیرندگان در کارهای خیر  و منظور از «سابقون» دوم، سبقت‌گیرندگان در رسیدن به مغفرت و رحمت خداوند است؛ چرا که سبقت در انجام کار خیر، پیشی‌گرفتن انسان در رسیدن به مغفرت خداوند را موجب می‌شود. 

همچنین گفته شده است مراد از سابقان، امام على(ع) است كه در ايمان به رسول خدا (ص) از ديگران سبقت گرفت.

 

آیات مشهور

 

إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ*فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ*لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ(آیات ۷۷تا۷۹)

ترجمه: که آن، قرآن کریمی است،که در کتاب محفوظی جای دارد،و جز پاکان نمی‌توانند به آن دست زنند [= دست یابند]. در این آیات سه گانه سه ویژگی برای قرآن ذکر شده که عبارتند از: کریم بودن قرآن به معنای جایگاه والایش نزد پروردگار و نفعش برای مردم با بیان معارفی که تامین کننده سعادت دنیا و آخرتند، مصون بودن از تغییر و تبدیل، غیرقابل دسترس بودن حقیقتش برای غیر مطهرون(فرشتگان ومعصومان). روایت پیامبر(ص) در درالمنثور از پیامبر(ص) در تفسیر مطهرون به مقربان ویژگی سوم را تأیید می کند. 

 

 

فَلَوْلَا إِذَا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ(آیه ۸۳)

ترجمه:پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می‌رسد (توانایی بازگرداندن آن را ندارید)؟!

 

آیه خطاب به منکران قیامت و تکذیب کنندگان قرآن و آیاتی است که آنان را دعوت به ایمان به معاد می کند. ومنظور از رسیدن جان(روح) به حلقوم حتمی شدن مرگ و ناتوانی آنان در برگرداندن حیات و جلوگیری از مرگ است. 

 این آیه در واقع در ادامه آیات۷۷ تا ۸۲ و خطاب به مشرکانی است که قرآن و معارفش هم چون معاد را انکار و تکذیب می کنند در این آیه و تا آیه ۸۷ به آنها می گوید اگر شما در ادعایتان که معاد وجهان آخرتی نیست راست می گویید پس چرا هنگامی که جان محتضر به گلویش می رسد و ما به آن [محتضر] از شما نزديكتريم ولى نمى‌بينيد- آن را برنمی گردانید. 

 

فضیلت و خواص

 

برای تلاوت سوره واقعه فضیلت و خواص بسیاری بیان شده است؛ از جمله در تفسیر مجمع البیان از پیامبر(ص) نقل شده است اگر کسی سوره واقعه را بخواند، نوشته می‌شود که از غافلان نیست.

 همچنین در روایات آمده اگر کسی سوره واقعه را بخواند، هرگز گرفتار تنگدستی نمی‌شود.

 امام صادق(ع) در روایتی فرمود هر کس شب های جمعه سوره واقعه را قرائت کند خدواند او را دوست دارد ونزد همه مردم محبوبش کند و در دنیا هیچ فقر و سختی و مشقت نمی بیند و از آفات دنیا مصون است و در قیامت از رفقای امیرالمومنین(ع) است.  بنابر حدیثی دیگر از امام صادق(ع)، سوره واقعه سوره امیرالمؤمنین (ع) است و هرکس آن را بخواند، از دوستان ایشان خواهد بود.  از امام باقر(ع) روایت است که هر کس هر شب پیش از خواب سوره واقعه را بخواند روز قیامت در حالی به لقای الهی نائل می‌شود که چهره‌اش چون ماه شب چهارده می‌درخشد. هم چنین مستحب است به‌جای صد آیه‌ای که در نماز وتیره خواندنش مستحب است، سوره واقعه را در یک رکعت و سوره توحید را در رکعت دیگر بخوانند.  

 

انتهای خبر/ ج