- کد خبر: 44227
- بازدید: 734
- 1402/10/01 - 03:35:19
همراه با کلام الهی؛
سوره مُطَفِّفین؛ حکم فقهی کم‌فروشی و ندادن حقوق مردم
سوره مُطَفِّفین با توصیف معاد و اوضاع رستاخیز و جهان آخرت و با معرفی دو گروه یعنی گروه ابرار و مُقَربان و گروه فاجران و مجرمان به لبخندهای تمسخرآمیز کافران به مؤمنان در این جهان اشاره می‌کند و می‌گوید در روز قیامت، مؤمنان به کافران می‌خندند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، سوره مُطَفِّفین هشتاد و سومین سوره قرآن کریم و آخرین سوره از سوره‌های مکی است که در جزء سی‌ام قرآن جای گرفته است.
مطففین یعنی کم‌فروشان. خداوند در این سوره، کم‌فروشان را مذمت می‌کند و می‌گوید آنان گمان می‌کنند آخرتی وجود ندارد. توصیف اتفاقات قیامت و بیان اوصاف ابرار (نیکوکاران) و فاجران (گناهکاران) محتوای این سوره را تشکیل می‌دهد.
در کتاب‌های تفسیری آمده است آیه سی‌ام این سوره در شأن مخالفین امیرالمؤمنین علی(ع) نازل شده است.
درباره فضیلت تلاوت این سوره، در روایات آمده است هر کس این سوره را بخواند، خدا در روز قیامت او را از نوشیدنی پاک و خالصی که دست کسی به آن نرسیده سیراب می‌کند. همچنین نقل شده است هر کس آن را در نمازهایش بخواند، از آتش دوزخ در امان خواهد.
آیات پایانی سوره مطففین که درباره ابرار (نیکوکاران) سخن می‌کند، از جمله آیاتی است که بر ضریح حضرت عباس نقش بسته است.
معرفی
این سوره را مُطَفِّفین نامیده‌اند؛ زیرا این کلمه در آغاز آن آمده است.مطففین به معنای کم‌فروشان است. این سوره را «تطفیف» نیز می‌نامند که مصدر «مطففین» است.
محل و ترتیب نزول
سوره مطففین آخرین سوره از سوره‌های مکی و در ترتیب نزول هشتاد و ششمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. علامه طباطبایی بر این باور است که با توجه به نظم حاکم بر آیاتِ مرتبط با تهدید مطففین( کم فروشان) می توان گفت این آیات در مدینه نازل شده و آیات پس از آن تا آخر سوره منطبق با مضامین آیاتی است که در مکه و مدینه نازل شده اند.
مجمع البیان ازبرخی مفسران نقل کرده که هشت آیه پایانی این سوره از(إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ) تا آخر سوره مدنی هستند. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هشتاد و سومین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.
تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره مطففین ۳۶ آیه، ۱۶۹ کلمه و ۷۵۱ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مُفصَّلات (دارای آیات کوتاه) است.
آیات پایانی سوره مطففین که درباره ابرار (نیکوکاران) سخن می‌کند، از جمله آیاتی است که بر ضریح حضرت عباس نقش بسته است.
محتوا
آیات اول تا سوم این سوره، حکم فقهی کم‌فروشی و ندادن حقوق مردم در معاملات را بیان می‌کند و می‌گوید این کار، حرام و از گناهان بزرگ است. این سوره با توصیف معاد و اوضاع رستاخیز و جهان آخرت و با معرفی دو گروه یعنی گروه ابرار و مُقَربان و گروه فاجران و مجرمان به لبخندهای تمسخرآمیز کافران به مؤمنان در این جهان اشاره می‌کند و می‌گوید در روز قیامت، مؤمنان به کافران می‌خندند.
عبدالله بن مسعود اصحابی معروف نقل شده كه گفت: «نماز نيز قابل پيمانه است! كسى كه كيل آن را به طور كامل ادا كند، خداوند پاداش او را كامل مى‌دهد، و هر كس از آن كم بگذارد، درباره او همان جارى مى‌شود كه خداوند درباره «مطففين» (كم‌فروشان) فرموده است».
محتوای سوره مطففین
درباره شأن نزول سوره مطففین در کتاب تفسیر نمونه آمده است: ابن عباس می‌گوید هنگامی که پیامبر(ص) وارد مدینه شد، بسیاری از مردم سخت به کم‌فروشی گرفتار بودند. خداوند این آیات را نازل کرد و آنان پذیرفتند و کم‌فروشی را ترک کردند.
در کتاب مجمع البیان نیز آمده است مردی به نام ابوجهینه در مدینه زندگی می‌کرد که دو پیمانه داشت: یکی کوچک و دیگری بزرگ. به هنگام خریدن از پیمانه بزرگ استفاده می‌کرد و به هنگام فروش از پیمانه کوچک.
عبدالله بن مسعود اصحابی معروف نقل شده كه گفت: «نماز نيز قابل پيمانه است! كسى كه كيل آن را به طور كامل ادا كند، خداوند پاداش او را كامل مى‌دهد، و هر كس از آن كم بگذارد، درباره او همان جارى مى‌شود كه خداوند درباره «مطففين» (كم‌فروشان) فرموده است».
شأن نزول آیه ۳۰
علامه طباطبایی به نقل از تفسیر مجمع البیان می‌نویسد بعضی گفته‌اند آیه «وَ إِذا مَرُّوا بِهِمْ يَتَغامَزُونَ» در شأن مخالفین امام علی(ع) نازل شده است. نقل شده است روزی امیرالمؤمنین(ع) با چند نفر از مسلمانان نزد رسول خدا(ص) می‌آمدند.
منافقان ایشان را مسخره کردند و خندیدند؛ سپس نزد همفکرانشان برگشتند و گفتند: ما امروز اَصلَع (کسی که جلو سرش مو ندارد. منظورشان امام علی بود) را دیدیم و به او خندیدیم. به دنبال این جریان بود که این آیه نازل شد. علامه طباطبایی می‌نویسد این روایت را زمخشری (مفسر اهل سنت) نیز نقل کرده است.
حاکم حسکانی در شواهد النتریل به نقل از ابن عباس آیه را در شأن منافقان قریش دانسته که علی و اصحابش را مسخره می‌کردند.
انکار قیامت، نتیجهٔ گناه بسیار
در آیه ۱۲ آمده است جز آدم تجاوزپيشه و گناهكار، قیامت را دروغ نمی‌پندارد. علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر این آیه می‌نویسد: معلوم می‌شود یگانه مانعی که انسان را از گناه باز می‌دارد، ایمان به برانگیخته شدن در روز قیامت است و کسی که در شهوات فرو رفته و دلش گناه‌دوست شده، حاضر نیست هیچ مانعی را در کارش بپذیرد؛ در نتیجه گناه بسیار، او را به این نقطه می‌کشاند که منکر قیامت شود.
از امام باقر(ع) نقل شده است هیچ چیز قلب آدمی را به اندازه گناه، فاسد نمی‌کند. قلب وقتی با گناه آشنا شود، روز به روز بیشتر به آن متمایل می‌شود، تا جایی که گناه بر آن چیره می‌شود. آن وقت است که قلب زیر و رو و بالا و پایین می‌شود.
فُجّار، ابرار، مقربان
در آیات ۷تا ۲۱ نام سه گروه برده شده که به ترتیب عبارتند از: فجار که منظور همان تکذیب کنندگان معاد و قیامت هستند و ریشه تکذیبشان نیز تجاوز از حد و مرز عبودیت و زیاده روی در گناهان است که به تعبیر قرآن (مُعتداَثیم) هستند و ابرار نقطه مقابل فجار هستند و بهره مند از درجات والا و منزلت قُربِ الهی و نعمت های بهشت اند. مقربان گروه سوم هستند که مقامشان از تمام ابرار نیز بالاتر است و شاهد بر جایگاه کتاب(علیّین) و حقیقت اعمال ابرار هستند و از آیات قرآن استفاده می شود که اینان اهل یقین هستند.
فضیلت و خواص
در تفسیر مجمع البیان درباره فضیلت تلاوت سوره مطففین از پیامبر(ص) نقل شده است، هر کس این سوره را بخواند، خدا در روز قیامت او را از نوشیدنی پاک و خالصی که دست کسی به آن نرسیده سیراب می‌کند.
همچنین در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است هر کس در نمازهای واجب سوره مطففین را بخواند، خداوند امنیت از عذاب دوزخ را در قیامت به او عطا می‌کند، نه آتش دوزخ او را می‌بیند و نه او آتش دوزخ را. در تفسیر البرهان نیز از امام صادق(ع) نقل شده است سوره مطففین را بر هر چیزی بخوانند از شر و آفت حشرات روی زمین در امان خواهند بود.
انتهای خبر/ ج
دیدگاه‌ها