سفری یک روزه به دل تاریخ؛

روستایی در اردبیل که ملکش استثنائی است

تماشای خانه‌های روستای «عنبران‌علیا» با شکل و شمایل قدیمی که پنجره‌های چوبی کوچک آن‌ها روی دیوارهای کاه‌گلی و درهای آبی یک‌رنگ جلوه خاصی به این روستا داده است، سبب شده تا بافت این روستا، آرامشی عجیب به انسان تزریق کند.

به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی  «سبلان ما»، روستای تاریخی «عنبران‌علیا» در نقطه صفر مرزی ایران و آذربایجان است که بیشتر ساکنان آن از هم‌وطنان اهل‌تسنن و شافعی مذهب هستند و زبان گویش این روستا تالشی است که  این نوع تکلم و گویش خود بر جاذبه گردشگری این منطقه افزوده است.

 البته زبان تالشی اهالی روستای «عنبران‌علیا» با زبان تالشی در استان گیلان متفاوت است و  همان طور که در کتاب تالشان (از دوره صفویه تا پایان جنگ دوم ایران و روس، نوشته حسین احمدی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، تهران ۱۳۸۰.)آمده است: تالش‎های استان اردبیل به‌خوبی زبان خود را حفظ کرده‌اند عنبران نمین اردبیل زبان تالشی را هنوز پاس می‌دارند.

در کتاب تالشان به نکته اشاره شده است که «در تالش شمالی مشخصاً چهار گویش آستارایی، لنکرانی، ماسالی و لریکی دیده می‌شود. در تالش جنوبی، مناطق پیرامون آستارا تا ماسال یک گویش تالشی آمیخته با ترکی رواج دارد و در مناطق ماسال تا روستاهای پیرامون صومعه‌سرا، فومن، ماسوله و شفت با زبان تالشی اصیل‌تری گپ‌زنی می‌شود که کمترین تأثیر را پذیرفته و نایکسانی اندک آن به گوناگونی آوایی محدود می‌شود. اما تالشان کوه‌های دیلمان و لاهیجان تفاوت گویشی فراوانی با دیگر تالشان دارند. تنها زبان موجود میان تالشان که همیشه با زبان‌های شمال‎‌‌  غربی نیست و به محدوده زبان تالشی رخنه کرده و به‌شدت به تنوع آن موجب شده زبان ترکی است. این مسئله در تالش شمالی و در آستارای ایران به‌شدت مشاهده می‌شود. تالش‎های استان اردبیل به‌خوبی زبان خود را حفظ کرده‌اند عنبران نمین اردبیل زبان تالشی را هنوز پاس می‌دارند. 

البته فقط گویش اهالی روستای «عنبران‌علیا» نیست که آن را شهره عام و خاص کرده بلکه این روستا یکی از جاذبه‌های شاخص گردشگری شهرستان نمین است و زیبایی‌های خاصی را در تمام فصول سال به خود اختصاص می‌دهد. در ایام نوروز امسال هم مهمانانی از شهرهای مختلف را در دامان خود میزبانی می‌کند. این روستای زیبا با اقامتگاه‌های بوم‌گردی آن، جاذبه دیدنی برای بسیاری از گردشگران را جذب خودکرده است. نه تنها گردشگران ایران بلکه گردشگران خارجی هم از این روستا بازدید می‌کنند.

معابر سنگ‌فرش‌شده، زیبایی دوچندان به روستای «عنبران‌علیا» داده است. روستای «عنبران‌علیا» با وجود برخی ساخت‌وسازهای جدید همچنان بافت سنتی خود را نیزحفظ کرده و معماری پلکانی روستا هدف گردشگری ابیانه کاشان و ماسوله گیلان را برای بازدیدکنندگان تداعی می‌کند.

آثاری چون بقعه شیخ علی نقش‌بندی و سید باباخرم، مسجد تاریخی جابر ابن عبدالله انصاری و زاویه شیخ صفی‌الدین اردبیلی مجموعه‌ای پدید آورده که می‌تواند «عنبران‌علیا» را پس از احیا به یکی از جاذبه‌های گردشگری قابل‌توجه استان اردبیل تبدیل کند.

یکی از خانقاه‌ها در روستای «عنبران‌علیا»، خانقاه «شیخ بزرگ» در بالای کوهی قرار دارد که این خانقاه را می‌توان از عنبران پایین که بیش از ۶ کیلومتر فاصله دارد دید که در زبان محلی به این مکان «گسنپی» اطلاق می‌شود.

روستای «عنبران‌علیا» با مرز کشور جمهوری آذربایجان فاصله چندانی نداشته و حتی زمین‌های کشاورزی این مردمان نزدیک منطقه صفر مرزی است. مردم این منطقه برای امرارمعاش خود از راه کشاورزی و دامپروری گذران زندگی می‌کنند. محصولات باغات و کشاورزی خود را که اهم از گندم، عدس، یونجه، نخود، و غیره را بعد از برداشت برای فروش به تعاونی‌های دولتی می دهند.

تماشای خانه‌های روستای «عنبران‌علیا» با شکل و شمایل قدیمی که پنجره‌های چوبی کوچک آن‌ها روی دیوارهای کاه‌گلی و درهای آبی یک‌رنگ جلوه خاصی به این روستا داده است، سبب شده تا بافت این روستا، آرامش عجیب به انسان تزریق کند.

نقطه مشترک تمام بناهایی که در «عنبران‌علیا» از اولین تا آخرین آنها به چشم می‌خورد چارچوب آبی درها و پنجره‌هاست که نوعی هارمونی خاصی به فضای کالبدی روستا بخشیده است.

مردم روستای عنبران‌علیا بافرهنگ دیرینه به تولید صنایع‌دستی اشتغال دارند تا جایی که به گفته مسئول میراث‌فرهنگی شهرستان نمین ۸۰ درصد جمعیت روستا به تولید انواع صنایع‌دستی اشتغال دارند و از جمله صنایع‌دستی این منطقه می‌توان به گلیم‌بافی و شال‌بافی و طراحی روی سفال اشاره کرد.

 ویژگی منحصربه‌فرد گلیم «عنبران‌علیا» بومی بودن الیاف و ابزار بافت آن و همچنین نقش دوطرفه آن است؛ یعنی بیننده نمی‌تواند پشت و روی آن را تشخیص دهد و به همین دلیل دو روی این گلیم قابل‌استفاده است.

به جرأت می‌توان گفت در هر خانه لز «عنبران‌علیا»، دار قالی برپا است و بانوان این روستاگلیم و مَسنَد تولید می‌کنند و حتی بافت انواع لباس و کیف‌سازی نیز بخشی از هنر دست بانوان این روستا است.

 

 کوه‌های این روستا انواع مختلفی از گیاهان دارویی را در دامان خود پرورش می‌دهد و لباس زیبایی از رنگ‌های گوناگون بر دل کوه‌ها نقاشی می‌شود. آویشن، چای‌کوهی، گزنه‌سفید، بومادران، بابونه زرد یا بابونه‌وحشی، پونه، شاه‌تره، نسترن یا به زبان محلی گیلدیک از جمله گیاهان دارویی است که در کوه‌های «عنبران‌علیا» می‌روید و با عطرهای خاص و خوشبویی که دارند انسان را مجذوب به خود می‌کنندبه‌گونه‌ای که انگار که با انسان حرف می‎زنند و نشانی می‌دهند که مرا بچینید.

روستای «عنبران علیا» از توابع بخش عنبران شهرستان نمین است که قدمتی پنج هزار ساله دارد؛ روستایی چسبیده به مرز که ملکش استثنایی است.

 انتهای خبر/س