نماد اقتصاد مقاومتی در تاریخ ایران

در دوران قاجاریه اقتصاد ایران از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود. اقتصاد ملی در رکود كم‌سابقه ای قرار داشت و سیل محصولات خارجی در بازار ایران روان بود. علماء و روحانیون با درک خطر از بین رفتن اقتصاد ملی و استقلال سیاسی کشور با کمک تجار و بازرگانان معتمد دست به

به گزارش سبلانه ، ایران که خود زمانی صادر کننده منسوجات با کیفیت خصوصاً پارچه های ابریشمی بود به وارد کنننده منسوجات تبدیل شده بود. اوژن فلاندن باستان شناس فرانسوی در بازدیدی از اصفهان در 1840 می‏نویسد: «از کارخانجات نساجی و اسلحه‏‌سازی و زربفت و مخمل‏ ایران که روزگاری محصولات آن به تمام مشرق زمین صادر می‏شد، خبری‏ نیست و همه نابود شده‏ اند. محصولات ایران از بین رفته و بویژه همجواری با انگلستان نتیجه شومی بخشیده‌ است.

براین اساس علماء و روحانیون با درک خطر از بین رفتن اقتصاد ملی و استقلال سیاسی کشور با کمک تجار و بازرگانان معتمد دست به اقدامات عملی زدند که از این اقدامات می توان به تاسیس “شرکت اسلامیه”‌ اشاره کرد. آقا نجفی اصفهانی به همراه و با کمک برادر خود آقا نورالله و میرزا ابوالقاسم زنجانی به همراهی بازرگانانی همچون حسین آقا امین الضرب اصفهانی، محمد حسین کازرونی، سلیمان خان رکن الملک شیرازی، کاکو حسین کازرونی و ملک التجار در سال 1316 ه.ق/1898 م. شرکت اسلامیه را با هدف تأمین منسوجات مورد نیاز مردم ایران و مقابله با وابستگی به خارج تاسیس کرد. ریاست این شرکت به عهده حاجی محمد حسین کازرونی بود که سابقه و تجربه اداره شرکت مسعودیه را دارا بود و چهار تن از بازرگانان اصفهان به عنوان وکلا و امنای اداره مرکزی اصفهان برگزیده شدند.

انگیزه و پیش زمینه تاسیس

موسسان شرکت اسلامیه  اهداف شرکت در اساس نامه آن این گونه تبیین کردند:

1. دسترسی به سود بیشتر اقتصادی از طریق راه ‏اندازی شرکت

2. خروج از ذلت احتیاج به امتعه خارجی

3. تثبیت و تقویت هرچه بیشتر تجارت داخله در برابر تجارت خارجه

4. جلوگیری از خروج ثروت داخلی به خارج از کشور در مقابل ورود کالاهای مصرفی

5. جلوگیری از مهاجرت نسل ‏های آینده به خارج از کشور برای مزدوری و کارگری نزد بیگانگان و ایجاد اشتغال برای جوانان ایرانی

7. ارائه الگویی تجاری برای آینده ملت و دولت.

8. ایجاد یک شرکت برای حمایت از مشاغل داخلی.

10. آبادی وطن و شکوفایی و رونق صنایع

12. ایجاد راه‌های شوسه و آهن برای سهولت در حمل و نقل

13. جلوگیری از احتکار و بازار سیاه

افتتاحیه پس از آنکه مقدمات تاسیس شرکت آماده شد حدود هزار نفر از روحانیون معروف، رجال دولت و تجار معتبر و ملاکین توسط ملک المتکلمین به مجلس دعوت شدند، وی نطق اثر گزاری در باب نابسامانی و فلاکت کشور ایراد کرد و پس از آن در اندک مدتی 900 هزار تومان سهام شرکت، از طرف مردم خریداری شد. در مراسم افتتاحیه این شرکت بسیاری از علما و بازرگانان حضور داشته و به ایراد سخنرانی در دفاع از تولید داخلی پرداختند.

بازتاب ها

راه اندازی این شرکت با واکنش منفی سفارت انگلیس مواجه گردید. سفیر در نامه‌ای نوشت:

از قرار اطلاعاتی که از اصفهان می‌رسد علمای آنجا بر ضد تجارت خارجه می‌باشند. علمای مزبور نه به ملاحظه تعصب مذهبی بلکه صرفه شخص به معیت بعضی رۆسای تجار که در شرکت اسلامیه شریک می‌باشند، سعی بلیغ در فروش امتعه خود و رد مال التجاره خارجه دارند ... بلکه در مساجد و سایر نقاط علناً می‌گویند که مردم نباید امتعه خارجه را بخرند.

یکی از نشریات انگلیس هم در واکنش به تاسیس این شرکت نوشت: