در گزارش «سبلان ما» بخوانید؛

نذری جالب روستائیان اردبیل با آثار اجتماعی متفاوت

گاهی بعضی رسم‌ها در جامعه خود به‌تنهایی کار چندین ساله فرهنگی را یکجا انجام می‌دهند، مثل ادای نذر قربانی عید قربان به مساجد که با آدابی خاص انجام می‌شود؛ رسمی که فراتر از یک عمل مذهبی صرف است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»،گاهی بعضی رسم‌ها در جامعه خود به‌تنهایی کار چندین ساله فرهنگی را یکجا انجام می‌دهد، مثل آئین ویژه قربانی در مساجد که با آدابی خاص انجام می‌شود و حسنات نیکوی آن از عید قربان امسال تا عید قربان سال بعد و یا برای همیشه در زندگی افراد باقی خواهد ماند.

نذر قربانی خاص در روستای اینی گرمی

یکی از رسوم زیبا در روستاهای استان اردبیل که نمود انسان‌دوستی و همیاری است، «خرید شریکی دام قربانی و توزیع آن بین خریداران و نیازمندان است؛ این رسم، نه‌تنها یک عمل اقتصادی برای کاهش هزینه‌هاست، بلکه نمادی عمیق از همبستگی اجتماعی و روحیه مشارکت در میان اهالی روستا محسوب می‌شود.

  «کربلایی محمد» از قدیمی‌های روستای اینی از توابع شهرستان گرمی درباره رسم زیبای خرید شریکی دام قربانی در عید قربان به خبرنگار «سبلان ما»، گفت: جزئیات این رسم به این شکل است که اهالی روستا، معمولاً از چند هفته قبل از عید قربان، به‌صورت مشترک پول جمع‌آوری می‌کنند. این فرایند معمولاً تحت نظارت ریش‌سفیدان، معتمدان محلی یا هیئت‌امنای مساجد صورت می‌گیرد و هر خانواده بر اساس توان مالی خود، سهمی را پرداخت می‌کند. در برخی موارد، افرادی که توانایی مالی بیشتری دارند، سهم بیشتری پرداخت می‌کنند تا امکان مشارکت برای خانواده‌های کم‌بضاعت نیز فراهم شود.

وی ادامه داد: پس از جمع‌آوری مبلغ کافی، معتمدان روستا یا نمایندگانی از اهالی، اقدام به خرید دام‌های قربانی می‌کنند؛ این دام‌ها معمولاً شامل گوسفند، گاو هستند، بسته به توان مالی جمع‌آوری شده و ترجیحات اهالی خریداری می‌شوند.

این ریش‌سفید روستای اهل اینی ادامه داد: در روز عید قربان، دام‌های خریداری شده با رعایت کامل موازین شرعی و بهداشتی ذبح می‌شوند این عمل معمولاً در مکانی مشخص و عمومی مانند کنار مسجد روستا یا مکانی که از قبل برای این کار در نظر گرفته شده، انجام می‌پذیرد. اغلب، ذبح توسط فردی متخصص و مورد اعتماد انجام می‌شود و دیگر اهالی نیز در این فرایند حضور دارند و کمک می‌کنند. این تجمع، خود نیز فرصتی برای دیدوبازدید و تجدید پیمان اجتماعی است.

علی‌بابا دیگر معتمد این روستا در ادامه به خبرنگار «سبلان ما»، گفت: پس از ذبح و قطعه‌قطعه کردن گوشت، مرحله حساس و مهم تقسیم آن آغاز می‌شود. این تقسیم با دقت و عدالت فراوان صورت می‌گیرد تا هیچ‌کس احساس تبعیض نکند.

وی ادامه داد: در ابتدای کار، قبل از هرگونه تقسیمی، قسمتی از گوشت قربانی، معمولاً یک سهم قابل‌توجه، برای خانواده‌های نیازمند و بی‌بضاعت روستا کنار گذاشته می‌شود. فهرست این خانواده‌ها از قبل توسط معتمدین تهیه شده است تا اطمینان حاصل شود که هیچ نیازمندی از قلم نمی‌افتد. این عمل، نمود بارز اصل «کمک به همنوع» و «انفاق» در اسلام است.

این معتمد روستای اینی یادآور شد:  پس از کنارگذاشتن سهم نیازمندان، بقیه گوشت به‌صورت مساوی بین تمامی خانواده‌هایی که در خرید دام مشارکت کرده‌اند، توزیع می‌شود.

علی‌بابا درباره ظرف‌هایی که ردیفی و پشت‌سرهم چیده شده‌اند نیز می‌گوید: قابلمه‌ها برای جمع‌آوری سهم‌ها است یکی از روش‌های جالب برای اطمینان از عدالت در تقسیم، استفاده از قابلمه‌ها است که برای جمع‌آوری سهم‌های گوشت در مساجد یا مکانی مرکزی قرار داده می‌شوند تا کسی فراموش نشود.

نذری شراکتی فرصتی برای تقویت تعاملات اجتماعی است 

مشهدی غلامحسین از اهالی روستای سولا شهرستان نمین نیز با اشاره به اجرای آئین زیبای گوشت قربانی نذری شریکی در روستایشان به خبرنگار «سبلان ما»، می‌گوید: خرید شریکی دام قربانی و توزیع آن بین تمامی اهالی روستا، نه‌تنها یک راهکار عملی برای انجام سنت قربانی است، بلکه نمادی از ارزش‌های والای انسانی مانند ایثار، عدالت، همیاری و انفاق است که در تاروپود زندگی روستایی این مناطق تنیده شده است، این سنت نشان می‌دهد که چگونه یک عمل مذهبی می‌تواند به بستری برای تقویت ساختارهای اجتماعی و فرهنگی تبدیل شود.

 این ریش‌سفید و معتمد روستای سولا ادامه داد: کاهش فشار مالی از ثمرات برپایی این آئین نیکو است به‌طوری‌که این روش به خانواده‌هایی با توان مالی کمتر اجازه می‌دهد تا در این سنت بزرگ قربانی‌کردن مشارکت کنند و از برکات آن بهره‌مند شوند.

 مشهدی غلامحسین معتقد است: در آئین قربانلیق، جمع‌آوری پول و تقسیم گوشت به‌صورت مشترک، روحیه همکاری و همبستگی را در روستا تقویت می‌کند و به اطعام گسترده‌تر نیازمندان منجر می‌شود؛ چراکه با تجمیع منابع، امکان خرید دام‌های بیشتر و در نتیجه، توزیع گوشت به تعداد بیشتری از نیازمندان فراهم می‌شود.

 سنت ما در روز قربان چیزی فراتر از یک قربانی ساده است

 مشهدی سیف‌الله از ریش‌سفیدان روستای سولا نمین به تقویت پیوندهای اجتماعی با اجرای آئین زیبای قربانی نذری شریکی اشاره دارد و بر این باور است که نذری شریکی در روستایشان به‌نوعی فعالیت گروهی، فرصتی برای تعامل، گفتگو و تقویت روابط بین افراد روستا فراهم می‌آورد.

وی معتقد است: این رسم، به‌عنوان بخشی از میراث‌فرهنگی روستا به حفظ سنت‌های بومی کمک می‌کند.

این پیرمرد پابه سن گذاشته اهل  روستای سولا تأکید دارد: این سنت قربانی یک نماد واقعی از اتحاد و همبستگی میان افراد جامعه است؛ وقتی که ما برای خرید دام تلاش می‌کنیم و سهم یکدیگر را در تقسیم گوشت در نظر می‌گیریم، در واقع یک روحیه همکاری و دوستی را در بین خود تقویت می‌کنیم که  این عمل، نه‌تنها تقویت روحیه اجتماعی را به دنبال دارد، بلکه به نیازمندان نیز کمک می‌کند تا بخشی از این گوشت‌ها به آن‌ها برسد.

وی اضلفه کرد:  در این روزها، همه دست‌به‌دست هم می‌دهند و هیچ‌کس احساس تنهایی نمی‌کند، بنابرایت این سنت، چیزی فراتر از یک قربانی ساده است؛ این جشن، جشن همدلی و برادری است که سالی یک‌بار ما را به یاد انسانیت و مسئولیت‌پذیری متقابل می‌اندازد.

  

نذری شراکتی مرزهای فردی را کم‌رنگ و «ما» بودن را برجسته‌تر می‌کند

 این اظهارات، به‌خوبی عمق تأثیرات روانی و اجتماعی این سنت را نشان می‌دهد؛ ادای نذر قربانی در عید قربان به‌صورت شراکتی شاید در نگاه اول، تنها یک رویداد مراسمی به نظر بیاید، اما عمق تأثیرات آن بر جامعه بسیار فراتر از یک عمل ساده قربانی است. این سنت با ایجاد حس همدلی در بین اهالی، موجودیت اجتماعی آن‌ها را تقویت می‌کند و به‌عنوان یک چسب اجتماعی عمل می‌کند که افراد را به یکدیگر پیوند می‌دهد. تأثیرات این سنت را می‌توان در ابعاد مختلف مشاهده کرد.
 

 طبق اعتقاد کارشناسان مهم‌ترین تأثیر این سنت، ایجاد و تقویت همبستگی در جامعه روستایی است. وقتی افراد برای یک هدف مشترک (خرید دام و انجام قربانی) گرد هم می‌آیند، حس تعلق به گروه و مسئولیت‌پذیری در قبال یکدیگر تقویت می‌شود و این عمل مشترک، مرزهای فردی را کم‌رنگ کرده و حس «ما» بودن را برجسته‌تر می‌کند. مشکلات و چالش‌ها به‌صورت جمعی حل می‌شوند و شادی‌ها به‌صورت جمعی تقسیم می‌شود؛ براین‌اساس این سنت، به افراد می‌آموزد که منافع فردی در گرو منافع جمعی است و رفاه جامعه به مشارکت و دغدغه‌مندی تک‌تک افراد وابسته است.

همچنین در عصر حاضر که فناوری و ارتباطات مجازی بخش عمده‌ای از تعاملات انسانی را به خود اختصاص داده‌اند، چنین سنت‌های محلی نقش حیاتی در حفظ ارتباطات چهره‌به‌چهره و تقویت سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند. این سرمایه اجتماعی، ضامن بقای جوامع محلی و تاب‌آوری آن‌ها در برابر چالش‌هاست و در نهایت، می‌توان گفت که سنت دیرینه خرید شریکی دام قربانی در روستاهای شمال غربی ایران، به‌ویژه در مناطقی چون نمین و گرمی از استان اردبیل، باوجود دستاوردهای قرن بیست و یکم و پیشرفت‌های تکنولوژیک، همچنان به قوت خود باقی است و به‌عنوان یک ستون محکم در زندگی روزمره مردم این مناطق جریان دارد. این رسم، فراتر از یک عمل مذهبی صرف، به یک پدیده اجتماعی و فرهنگی تبدیل شده که ریشه‌های عمیقی در همبستگی، همدلی و روحیه ایثار دارد.

 

انتهای خبر/ ش