آيين های عزاداري محرم در شهرستان نیر

همه ساله بر اساس يك سنت ديرين در شهرستان نیر و همزمان با دهه‌ي سوم ذيحجه مراسم عزاداري حضرت امام حسين (ع) در اين منطقه آغاز مي‌شود.

به گزارش سبلانه به نقل از نیریمیز، همه ساله بر اساس يك سنت ديرين در شهرستان نیر و همزمان با دهه‌ي سوم ذيحجه مراسم عزاداري حضرت امام حسين (ع) در اين منطقه آغاز مي‌شود.

آئین شاخسی :

در اين مراسم كه به اصلاح محلي به شاخسي (شاه حسين) معروف است، دسته‌  شاخسی شهر بعد غروب هنگام به خیابان و کوچه های اصلی شهر آمده و تا پاسي از شب به عزاداري مي‌پردازند.

 دسته ­های "شاخسی، واخسی"،  نمودی از عزاداری مردم نیر می باشد که با مرثیه­ ها و آداب خاصی برگزار می شود.

در گذشته یک ماه قبل از ماه محرم و اکثرا  از فردای عید قربان با تشکیل دسته­ های شاه حسینی این شکل از عزاداری آغاز می گشت. به این صورت که  ریش ­سفیدان شهر، زنجیر آهنی بزرگی آماده می کردند، سپس آن را بر سر چوب قطوری نصب می کردند.  چون غروب می­شد، جوانان و مردان نیر در  میدان یا مقابل یکی از مساجد حاضر می­ شدند و هر یک چوب­دستی بلند و محکمی همراه می­ آوردند. پس از انجام یک سلسله کارهای مقدماتی دیگر و تقریبا همزمان با غروب با هماهنگی رشید سفیدان، شاه­ حسینی ­ها صف می بستند و در حالی که حاضریان چوبدستی را مثل شمشیر در دست راست می­ گرفتند، دست چپ را از پشت، بر کمر نفر سمت چپ خود قرار می­دادند و بدین طریق صف فشرده و مرتبی بوجود می­ آوردند. و در جواب شعار و ابیاتی که ریش سفید (دَستهَ باشی) با آهنگ ترغیب کننده­ای می­ خواند، همه با هم ذکر شاخسی (شاه­ حسین) سر می دادند.. بعضی روزها برای آنکه شکوه و جلال خاصی داشته باشند، اتاقک­ های مجلل چوبی بنام اطاق حضرت قاسم در بین خود حمل می­کردند...این مراسم تا آغاز محرم ادامه داشت و بعد از طشت گذاری پایان می یافت.

آیین طشت گذاری

مردم حسینی شهرستان نیر هر سال پیش از فرا رسیدن ماه محرم با تجمع در مساجد و حسینیه‏ ها و پر كردن تشت های آب كه سمبل یك حادثه تاریخی در كربلا است اقدام به نوحه خوانی و مدیحه سرایی می كنند.

در این آیین كه از سه یا چهار روز مانده به محرم اجرا می‏شود عزاداران حسینی تشت‏ها را بالای سرها می‏گیرند و مسجد را دور می‏زنند ، سپس در داخل آن‏ها آب می‏ریزند.

در این آیین كه نمادی از بیعت عزاداران حسینی با حضرت سیدالشهدا(ع) و یاران باوفایش به وسعت آب فرات است ، عزاداران دست به تشت و آب می‏زنند و به یاد لبان تشنه امام حسین(ع) و یارانش سوگواری می كنند.

عزاداران آب تشت‏ها را در شیشه‏ هایی برای تبرك پر می كنند كه این سنت از حادثه جوانمردانه آب دادن امام حسین‏(ع) به سپاه حر در 27 ذیحجه گرفته شده كه آب مشك‏ها را در تشت‏ها ریختند و تمام لشكر حر و اسبان را سیراب كردند.

در این آیین عزاداران با حضور خود در مساجد ، حسینیه ها به همراه عزاداری ، جامه عزای حضرت سید الشهدا (ع) را بر تن می كنند.

آیین طشت‌ گذاری از ریشه ‌دارترین آیین های ماه محرم است كه در روزهای پایان ماه ذیحجه برگزار می ‌شود و در حقیقت برگزاری آن به مثابه آماده شدن حسینیان برگزاری آیین های سوگواری سید و سالار شهیدان است.

هم اكنون حدود ‎40 هیات حسینی و 101 ‎مسجد شهری و روستایی درشهرستان نیر در مناسبت های مذهبی فعالیت دارند.

در آيين طشت‌گذاري ، طشت‌هاي آب را که نمادی از فرات است در مساجد و حسينيه‌ها مي‌آورند و اين اقدام به تاسي از اقدام سرور و سالار شهيدان و يادآور رفتار جوانمردانه امام حسين(ع) در مقابل سپاه "حر" است که به روايتي آن حضرت در روز 25 ماه ذالحجه سال 60 هجري قمري آب مشک‌ها را در طشت‌ها ريخته و تمام لشکر حر و اسبان آن‌ها را سيراب کردند.

همزمان با عاشورای حسینی، گروه‌های كثیری از عاشقان اهل بیت(ع) در شهر نیر با برپایی آیین‌های شبیه‌خوانی، تاریخ دشت كربلا را برای عزاداران ترسیم می‌كنند.

 در برخی از  روستاهای نیر نیز میدانی بزرگ به عنوان نمادی از میدان جنگ مهیا شده و یاران و اهل بیت امام حسین(ع) در یك گوشه و لشكریان "عمرسعد" ملعون در گوشه‌ای دیگر قرار می‌گیرند و با ورود اصحاب امام به كارزار حماسه كربلا و درنهایت با شهادت امام حسین(ع) و شبیه‌خوانی به انجام می‌رسد.
 

شبيه‌خواني معمولا توسط عده‌اي از عزاداران معتقد و با استعداد انجام گرفته و بازيگران آن به دو دسته تقسيم مي‌شوند:

1- موافق‌خوانان، معمولا نقش امامان معصوم و اصحاب اباعبدالله(ع) را اجرا مي‌كنند، گويش آن‌ها ادبي بوده و بصورت نظم سخن مي‌گويند و مطالب خود را بصورت آهنگين روي دستگاه ماهور و گوشه‌هاي آن ادا مي‌كنند.
 

2- مخالف‌خوان‌ها، دسته ديگرند كه عمر سعد، شمر و لشكريان يزيد را شامل مي‌شوند و مطالب خود را معمولا بصورت نثر و با صداي بلند، خشن و خوفناك ادا مي‌كنند.

موسيقي، بويژه ابزارهايي مانند طبل و شيپور نقش اساسي در ايجاد شور و هيجان در شبيه‌خواني بر عهده دارد.

 شمع‌گرداني فردي و جمعي صورت مي‌گيرد و گاه دسته‌هاي عزاداري بزرگي هم تشكيل مي‌دهند، عموما با پاي پياده اين كار انجام مي‌شود و در مورد قدمت آن حرف و حديث گوناگون است اما طبق برخي نقل و قول‌ها مربوط به 300 سال پيش مي‌شود كه بنيان گذارده شده است .

 شهرستان نیر نیز  همانند سایر نقاط ایران با فرا رسیدن ماه محرم اقدام به احسان نذورات می‌کند.

مردم نیر عقیده ویژه‌ای به اطعام از سفر اباعبدالله الحسین(ع) داشته و معمولا از غذای پخته شده نذری برای تبرک و شفای بیماران به تبرک استفاده می‌کنند.

مساجد عمدتا در دهه اول به طبخ غذاهای نذری نظیر آبگوشت و پلو با مرغ مبادرت می‌ورزند، بعضی از خانه‌ها نیز بنا به یک سنت دیرینه و عمدتا موروثی روزهای خاص احسان می‌دهند.
 

 

پخش شربت، انواع نان‌ها و شیر گرم‌، چای نیز در زمره نذورات عاشقان و ارداتمندان حضرت اباعبدالله(ع) در سطح استان اردبيل قرار گرفته است.

بعضی از خانه‌ها هیات‌های خود را برای صرف صبحانه‌ای مفصل مرکب از سرشیر، ماست،‌کره، شیر و انواع مرباها و نان‌های روغنی و مغزدار دعوت می‌نمایند و بعضی‌ها هم برای ناهار تدارک دارند.
 

همچنین در این دو ماه بساط سفره‌های نذری حضرت عباس(ع) و فاطمه زهرا(س) و سایر ائمه(ع) توسط حاجت‌مندان که حاجت روا شده‌اند، متداول است.

انتهای پیام/