سبلان‌ ما گزارش می‌دهد؛

کشف حجاب رضاخانی؛ از توطئه تا بایکوت

واقعه کشف حجاب رضاخانی، فصلی تلخ و بحث‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران است که ریشه‌های آن به تلاش‌های پیشین برای ترویج تجدد غربی و حتی به نوشته برخی مورخان به توطئه‌های عمیق‌تر برمی‌گردد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، امروز ۲۱ تیرماه روزی خاص در تاریخ پر فراز و نشیب ایران است؛ روزی که یادآور کشتار مردم در مسجد گوهرشاد، واقعه کشف حجاب رضاخانی و فصلی تلخ و بحث‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران است که ریشه‌های آن به تلاش‌های پیشین برای ترویج تجدد غربی و حتی به نوشته برخی مورخان به توطئه‌های عمیق‌تر برمی‌گردد.

 طبق  مقاله رد پای یهود در کشف حجاب رضاخانی اندیشکده مطالعات یهود، جرقه اولیه کشف حجاب در ایران، با اقدام طاهره قره‌العین، از نزدیکان علی‌محمد باب (مؤسس فرقه بابیه که بعدها به بهائیت تبدیل شد) در سال ۱۲۲۷ هجری شمسی زده شد؛ او با برداشتن حجاب و اعلام اباحه روابط نامشروع، برداشتن حجاب را آغاز کرد. بعدها در دوران قاجار، مدارسی مانند «آلیانس» (وابسته به «اتحادیه جهانی اسرائیلی‌ها) با ترویج حضور بدون حجاب زنان و دختران تحت عنوان تجدد، اولین گام‌های سیستماتیک را در این مسیر برداشتند.

 توطئه صهیونیسم و فراماسونری برای اجرای کشف حجاب

 در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی، با روی کار آمدن مجدد محمدعلی فروغی (از فراماسونرهای برجسته)، مرحله تازه‌ای از اهداف صهیونیستی و استعماری در ایران آغاز شد که کشف حجاب یکی از محورهای اصلی آن بود. در کابینه فروغی، حضور فراماسونرهایی چون علی‌اصغر حکمت که از یهودیان شیراز بود و به دلیل ناچاری هویت خود را تغییر داده بود، نشان‌دهنده تلاش برای عملی ساختن اهداف صهیونیستی در ایران بود. حکمت که بعدها به‌عنوان طراح اصلی جریان کشف حجاب شناخته شد، به همراه دیگر فراماسون‌ها، تهاجم به فرهنگ و ارزش‌های اسلامی را در دستور کار قرار دادند.

 رضاخان، تحت‌تأثیر القائات افرادی چون فروغی، محمود جم و به‌ویژه علی‌اصغر حکمت، شیفته «اصلاحات استعماری» ترکیه شد و نقشه تهاجم صهیونیسم به فرهنگ ایرانیان را پذیرفت. برنامه متحدالشکل کردن لباس‌ها و سپس کشف حجاب که باورهای مذهبی مردم را هدف قرار داده بود، به اوج خود رسید. حکمت، در کتاب خاطرات خود، شرح کاملی از این ماجرا ارائه می‌دهد و نقش کلیدی خود را در تشکیل «کانون بانوان» برای آماده‌سازی افکار عمومی و پیشنهاد روز و مکان مراسم کشف حجاب به رضاخان، ذکر می‌کند.

 این طرح استعماری با مقاومت مردم متدین و روحانیت مبارز روبرو شد. اعتراضات در شیراز و سپس در مشهد به تحصن در مسجد گوهرشاد و کشتار مردم بی‌گناه انجامید. بااین‌حال، عوامل اصلی این توطئه، یعنی علی‌اصغر حکمت و محمود جم، به اجرای طرح ادامه دادند که نشان‌دهنده دست عوامل فراماسونری و شبکه جهانی صهیونیسم در این تهاجم فرهنگی بود.

 اهمیت حجاب از منظر امنیت

طبق اسناد باقی‌مانده و روایت سینه‌به‌سینه از شاهدان واقعه کشف حجاب رضاخانی، یکی از مهم‌ترین نکاتی که همواره مطرح شده، احساس ناامنی و خدشه‌دار شدن حریم خصوصی آن‌ها بوده است؛ حجاب، برای بسیاری از زنان، تنها پوششی صرف نیست، بلکه نمادی از هویت، امنیت و حفظ حریم شخصی آن‌هاست. بی‌توجهی به این جنبه، و تلاش برای برهنه کردن اجباری زنان، نه‌تنها به معنای نادیده‌گرفتن خواست و اراده آنان است، بلکه امنیت روانی و اجتماعی آن‌ها را نیز به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، به‌طوری تکرار واژگانی چون «زور»، ««کتک»، «خانه‌نشینی»، «دق کردن» از اسناد برجای‌مانده از آن روزهای تلخ عمق فاجعه و تأثیرات روانی این واقعه شوم را بر زنان آن دوران به تصویر می‌کشد.

بایکوت تاریخی کشف حجاب رضاخانی و تداوم هجمه فرهنگی

 متأسفانه، این واقعه تاریخی مهم، نه‌تنها به‌درستی ثبت و ضبط نشده، بلکه از سوی برخی جریانات «شبه‌روشنفکر» مورد بایکوت قرار گرفته و اهمیت آن کاسته شده است. این در حالی است که بسیاری از شاهدان عینی از دنیا رفته‌اند و منابع تاریخ شفاهی کمیاب است. از دوران قاجار، با رواج نشریات، تئاتر، سینما و سبک زندگی غربی، زمینه برای پذیرش چنین طرح‌هایی فراهم شده بود. احسان یارشاطر نیز اعتراف کرده که اقتباس تمدن غربی، از مسائل پیش‌پاافتاده آغاز شده و به‌تدریج به موضوعاتی چون حجاب می‌رسد.

در واقع توطئه کشف حجاب، تلاشی سازمان‌یافته برای تهاجم به فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و ملی ایران بود که با مقاومت دلیرانه روحانیت و مردم متدین مواجه شد و باوجود این مقاومت‌ها، هجمه فرهنگی غرب به سبک زندگی ایرانی - اسلامی از طریق رسانه‌های مختلف ادامه یافت و امروز نیز از کانال‌های ماهواره‌ای و اینترنتی به شکل افسارگسیخته‌ای تداوم دارد. بازخوانی دقیق و بی‌پرده این بخش از تاریخ، برای درک بهتر تحولات فرهنگی و اجتماعی ایران ضروری است.

 روایتی از کشف حجاب رضاخانی در مشگین‌شهر

سال ۹۲ بود که خبرنگار سبلان ما در جستجوی خاطراتی از روز کشف حجاب رضاخانی و در پی واگویی یک عکس به مصاحبه با مردم پرداخت؛ اما در همان ۱۲ سال پیش نیز پس تعدادی معدود از افراد داخل آن عکس که زمان کشف حجاب رضاخانی را دیدند، زنده بودند.

طبق گفته شاهدان عینی و اسناد تاریخی محله اکبریه و باغ مصیب در مشگین‌شهر مکانی بود که فرمان کشف حجاب رضاخانی در آن جا اجرا شد؛ آن روز مردان و زنان کشاورز و خانه‌دار را به‌زور جمع کرده و کشف حجاب کردند آخرسر هم از این واقعه عکس گرفتند؛ عکسی که امروز یک سند تاریخی است. اکثر افرادی که در این عکس دیده می‌شوند به رحمت خدا رفته‌اند و تنها دو نفر از آن‌ها زنده بودند.

پیرمرد ۱۲۳ساله مشگین‌شهری که با چشمان خود کشف حجاب رضاخانی را دیده و در سال ۹۲ در بستر بیماری بود درباره آن روزها به خبرنگار سبلان ما این‌گونه گفت: به دستور رضاخان در سال ۱۳۱۴ در باغ مصیب مشکین‌شهر مردان و زنان کشاورز را جمع کردند و دستور دادند تا لباس سنتی خود را کنار بگذاریم. از زنان مشگین شهری خواستند تا چادر از سر بردارند؛ اما زنان قبول نکردند این‌گونه بود که به‌زور چادر از سر زنان برداشتند و کلاه تاساکی و پالتو تن آن‌ها کردند و به باغ مصیب در محله اکبری بردند از این حادثه عکس گرفتند.

بانوی مشگین‌شهری که به‌زور چارقد از سرش برداشته بودند دراین‌خصوص همان سال ۹۲ به خبرنگار سبلان ما گفت: رژیم آن زمان دنبالم کردند و به‌زور چارقد را از سرم برداشتند و من و زنان دیگر را مجبور کردند تا کلاه پهلوی و پالتو بپوشیم و با آن لباس‌ها از ما عکس گرفتند.

 به گفته این پیرزن مشگین‌شهری کلاه تاساکی و پالتو چند ساعتی بیشتر بر تن آنها نماند و موقع برگشت به خانه، لباس خودشان را پوشیدند.

 به گفته این شاهدان عینی مردان و زنان مشگین شهری هر چند مجبور بودند برای گرفتن عکس کشف حجاب در مشگین‌شهر، زیر بار این خواسته رژیم رفته و حجابشان را بردارند، اما به گفته خودشان به هنگام خروج از محل مراسم لباس خود را پوشیده و حاضر نشدند پالتو و کلاه بپوشند.

 اهمیت و جایگاه حجاب در جامعه امروز

 اما پروژه کشف حجاب زنان ایرانی زیر پوستی ادامه یافت تا هر موقع که شرایط مهیا شود، از پس پستوها خود را عیان کرده و اهداف کثیف طراحان را عیان کند، به‌گونه‌ای که در سال‌های اخیر، دشمنان فرهنگ حجاب و عفاف، بارها این مقوله را هدف قرار داده و تلاش کرده‌اند تا بنیان خانواده و ارزش‌های معنوی جامعه را سست کنند؛ به‌طوری‌که با علم‌کردن برخی اتفاقات سعی و شعار «زن زندگی آزادی» سعی در اجرای پروژه چندین ساله کردند، اما هر بار زنان آگاه ایران، با تأسی از سیره بانوی دو عالم، حضرت فاطمه زهرا (س)، همواره بر سر ارزش‌های خود ایستادگی کرده و حجاب را به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت و باورهای خود حفظ نموده‌اند.

 حجاب به من احساس امنیت کامل می‌دهد

 یکی از بانوان محجبه با اشاره به اتفاقات اخیر و تجاوز به کشورمان می‌گوید: حجاب به من احساس امنیت کامل می‌دهد تا بتوانم با آرامش در جامعه حضور داشته باشم، این حس امنیت، زمینه‌ساز مشارکت فعال‌تر زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می‌شود، به‌گونه‌ای که زن مسلمان در همه عرصه‌ها سرآمد می‌شود و دشمن نیز از همین می‌ترسد.

وی ادامه می‌دهد: شعاری «زن زندگی، آزادی» از زبان نتانیاهو را یادمان نرفته است؛ او که در پاشیدن گرد مرگ به روی زندگی بر روی زنان و دختران شهره عام است چطور می‌شود که ادعای دوستی و خیرخواهی بخصوص برای مردم ایران داشته باشد؟ قطعاً نیازی به یادآوری نیست رژیمی که کارخانه نسل‌کشی راه انداخته، هزاران تن بمب بر سر مردم می‌ریزد و شهرها را ویران و بیمارستان‌ها را بر سر مجروحان و بیماران می‌ریزد و از گرسنگی به‌عنوان سلاح استفاده و از ورود دارو و غذا جلوگیری می‌کند روشن است که چه معنایی از «زندگی» در قاموس فکری‌اش دارد.

بانوی جوان دیگری ادامه داد: بسیاری از زنانی که حجاب را با آگاهی و انتخاب خود برگزیده‌اند، آن را مایه عزت، کرامت و حس امنیت روانی می‌دانند. این احساس درونی مثبت، باعث می‌شود تا این «زینت» و میراث ارزشمند به نسل‌های کوچک‌تر نیز منتقل شود و این چرخه معنوی ادامه یابد. حجاب به زن، آرامش روانی، امنیت و جسارت لازم برای ایفای نقش‌های مختلف در جامعه را می‌بخشد.

 وی گفت: زن ایرانی یکی از مهم‌ترین ضربه‌ها را به داعیه‌های غربی و دروغ‌های غربی وارد کرده است؛ اینها سال‌ها است که می‌گویند زن اگر چنانچه از قیود اخلاقی و شرعی و مانند این چیزها رها نشود نمی‌تواند پیشرفت کند، نمی‌تواند به مقامات عالی علمی و سیاسی و اجتماعی و غیره برسد؛ این مدعیان دروغین می‌گویند، شرط رسیدن زن به رتبه‌های بالای اجتماعی و سیاسی و غیره این است که این قیود اخلاقی را رها کند اما زن ایرانی این را در عمل تکذیب کرد و بسیاری از بانوان ایرانی در تمامی عرصه سرآمدان جهان هستند.
 

پرچم ارزش‌های والایی چون عفاف و پاک‌دامنی همیشه برافراشته است 

پسر جوانی که شاهد گفتگوی ما درباره حجاب و عفاف است، بیان داشت: در فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی ما، ارزش‌هایی چون عفاف و پاک‌دامنی همواره ستایش شده‌اند. اما نگاهی سطحی ممکن است این باور را القا کند که این ارزش‌ها تنها به بانوان مربوط می‌شود.

 وی با اینکه مسئله حجاب و عفاف تنها مربوط به بانوان نیست، دیدگاه عمیق‌تری را مطرح می‌کند: حجاب برای مردان نیز صدق می‌کند و ما باید پرچم ارزش‌های والایی چون عفاف و پاک‌دامنی را که ریشه در فرهنگ عاشورا و آموزه‌های امام حسین (ع) دارد، همواره برافراشته نگه داریم. این دیدگاه، مسئولیت مشترک همگان را در ترویج و پاسداری از این گوهرها موردتأکید قرار می‌دهد.

این جوان اردبیلی اضافه کرد: همان‌طور که اشاره شد، عفاف و پاک‌دامنی، محدود به جنسیت خاصی نیست؛ همان‌گونه که حجاب ظاهری برای بانوان، نشانه‌ای از حریم و وقار است، حجاب باطنی و رفتاری برای مردان نیز امری حیاتی است این شامل کنترل نگاه، پرهیز از سخنان ناشایست، حفظ حریم روابط و پایبندی به اصول اخلاقی در تمام شئون زندگی می‌شود. این ارزش‌ها، ریشه در آموزه‌های عمیق دینی و فرهنگی ما دارند که بر حفظ اوج پاک‌دامن و عفاف در سخت‌ترین شرایط تأکید دارند و قطعاً این ارزش‌ها، وظیفه‌ای همگانی است و مردان نیز در این میان نقشی اساسی ایفا می‌کنند.

نباید نسل جدید را متهم بدانیم

یک دهه هشتادی نیز درباره اختصاص روزی به اسم حجاب و عفاف می‌گوید: نسل‌های جدید نسبت به موضوع عفاف و حجاب دیدگاهی متفاوت‌تر از نسل‌های گذشته دارند. جوانان امروزی بیشتر به دنبال آزادی و امکان انتخاب‌های گسترده‌تر در نحوه پوشش خود هستند. این تفاوت نگرش گاهی باعث ایجاد تنش و تضاد میان نسل‌ها و چالش‌هایی در چارچوب هنجارهای اجتماعی می‌شود؛ اما همه از ته قلب به این موضوع معتقدند که باید عفیف باشیم.

وی ادامه داد: درست است که شاید در مقوله حجاب نسل جدید یک نقص‌هایی دارد؛ اما نباید نسل جدید را متهم بدانیم؛ همان‌طور که رهبرمان گفتند همه ما نقص‌هایی داریم، باید نقص‌ها را برطرف کنیم؛ هر چه بتوانیم برطرف کنیم، بهتر است.

این دختر جوان با اذعان به اینکه بعد از اتفاقات اخیر و تجاوز دشمن به کشور، دست دشمنان بیشتر را برای نسل من و هم‌سن‌وسالانم بیشتر از قبل عیان کرد، افزود: و اکنون به‌خوبی درک می‌کنم آنچه رهبرم درباره امثال من گفتند؛ اینها بچّه‌های خودمانند، دخترهای خودمانند.

 ابعاد کامل فاجعه کشف حجاب رضاخان بازگو شود 

واقعه کشف حجاب رضاخانی، نمونه‌ای تلخ از تلاش حکومت وقت برای تحمیل فرهنگ بیگانه و سرکوب ارزش‌های دینی بود. مقاومت مردم در برابر این سیاست‌ها، چه در اعتراضات گسترده‌ای مانند واقعه مسجد گوهرشاد و چه در ایستادگی‌های محلی مانند آنچه در اردبیل، مشگین‌شهر رخ داد، نشان‌دهنده عمق ریشه‌های فرهنگی و دینی در جامعه ایران است و صدالبته خاطرات شاهدان عینی مانند پیرمرد ۱۲۳ساله مشگین‌شهری، گنجینه‌های ارزشمندی هستند که عمق این فاجعه تاریخی را برای نسل‌های آینده روشن می‌سازند و بر اهمیت حفظ حجاب و عفاف تأکید می‌کنند.

همچنین سکوت و بایکوت واقعه تلخ کشف حجاب رضاخانی سبب شده تا حقیقت تلخ آن دوران را از دید بسیاری پنهان نگه داشته است، بنابراین ضروری است که تاریخ‌نگاران و جامعه‌شناسان به این بخش مهم از تاریخ ایران بادقت و جامعیت بیشتری بپردازند تا ابعاد کامل این فاجعه و مقاومت‌های مردم در برابر آن، برای نسل‌های آینده روشن گردد.

انتهای خبر/ ش