حکمت ۱۰۸ نهج‌البلاغه؛

جلوگیری از افراط و تفریط قلب

امام علی علیه‌السلام فرمودند: در درون سينه اين انسان قطعه گوشتى است كه به رگ مخصوصى آويخته شده و عجيب‌ترين اعضاى او همان قلب وى است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، در حکمت ۱۰۸ نهج‌البلاغه آمده است:

وَ قَالَ (علیه السلام): لَقَدْ عُلِّقَ بِنِيَاطِ هَذَا الْإِنْسَانِ بَضْعَةٌ هِيَ أَعْجَبُ مَا فِيهِ وَ [هُوَ] ذَلِكَ الْقَلْبُ، وَ ذَلِكَ أَنَّ لَهُ مَوَادَّ مِنَ الْحِكْمَةِ وَ أَضْدَاداً مِنْ خِلَافِهَا؛ فَإِنْ سَنَحَ لَهُ الرَّجَاءُ أَذَلَّهُ الطَّمَعُ، وَ إِنْ هَاجَ بِهِ الطَّمَعُ أَهْلَكَهُ الْحِرْصُ، وَ إِنْ مَلَكَهُ الْيَأْسُ قَتَلَهُ الْأَسَفُ، وَ إِنْ عَرَضَ لَهُ الْغَضَبُ اشْتَدَّ بِهِ الْغَيْظُ، وَ إِنْ أَسْعَدَهُ [الرِّضَا] الرِّضَى نَسِيَ التَّحَفُّظَ، وَ إِنْ غَالَهُ الْخَوْفُ شَغَلَهُ الْحَذَرُ، وَ إِنِ اتَّسَعَ لَهُ الْأَمْرُ اسْتَلَبَتْهُ الْغِرَّةُ، وَ إِنْ أَفَادَ مَالًا أَطْغَاهُ الْغِنَى، وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ فَضَحَهُ الْجَزَعُ، وَ إِنْ عَضَّتْهُ الْفَاقَةُ شَغَلَهُ الْبَلَاءُ، وَ إِنْ جَهَدَهُ الْجُوعُ [قَعَدَتْ بِهِ الضَّعَةُ] قَعَدَ بِهِ الضَّعْفُ، وَ إِنْ أَفْرَطَ بِهِ الشِّبَعُ كَظَّتْهُ الْبِطْنَةُ؛ فَكُلُّ تَقْصِيرٍ بِهِ مُضِرٌّ وَ كُلُّ إِفْرَاطٍ لَهُ مُفْسِد.

امام علی عليه‌السلام فرمودند: در درون سينه اين انسان قطعه گوشتى است كه به رگ مخصوصى آويخته شده و عجيب‌ترين اعضاى او همان قلب وى است، اين شگرفى به علت آن است كه صفاتى از حكمت و ضد‌حكمت در آن جمع است، پس هرگاه آرزوها (ى افراطى) در آن ظاهر شود (حالت طمع به او دست مى‌دهد و) طمع او را ذليل و خوار مى‌كند و هنگامى كه طمع در او به هيجان آيد به دنبال آن حرص، او را به هلاكت مى‌كشاند. و هنگامى كه يأس بر او قالب گردد تأسف او را از پاى در مى‌آورد. هرگاه غضب بر او مستولى شود خشمش فزونى مى‌گيرد (و دست به هر كار خلافى مى‌زند) و اگر بيش از حد (از كسى يا چيزى) راضى شود (و به آن اطمينان پيدا كند) جانب احتياط را از دست مى‌دهد. هرگاه ترس بر او غالب شود احتياط كارى (افراطى) او را به خود مشغول مى دارد و هرگاه كار بر او آسان گردد در غفلت و بى‌خبرى فرو مى‌رود. هرگاه مالى به دست آورد بى‌نيازى او را به طغيان وا مى‌دارد و اگر مصيبتى به او برسد بى‌تابى او را رسوا مى‌كند و اگر فقر دامنش را بگيرد مشكلات (ناشى از آن)، او را به خود مشغول مى‌دارد. اگر گرسنگى پيدا كند ضعف زمين گيرش مى‌كند و اگر پرخورى كند شكم‌پرورى او را به رنج انداخته راه نفس را بر او مى‌بندد. (به طور كلى) هرگونه كمبود (و تفريط) به او زيان مى‌رساند و هرگونه افراط او را فاسد مى‌سازد.

انتهای خبر/ س