همراه با کلام الهی؛

سوره جمعه؛ ارکان مقاصد ایمان و اصول و حقایق عرفانی

سوره جمعه با تسبیح خداوند آغاز می‌شود و بیان می‌کند خداوند در مردمی اُمّی، پیامبری مبعوث کرده تا آنان را با اخلاق پاک تزکیه کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی  «سبلان ما» ، سوره جمعه شصت و دومین سوره و از سوره‌های مدنی است که در جزء بیست و هشتم قرآن قرار دارد. این سوره به سبب بیان حکم نماز جمعه، جمعه نامیده شده است. خداوند در این سوره به اهمیت نماز جمعه می‌پردازد و به مسلمانان دستور می‌دهد هنگام برپایی نماز جمعه از خرید و فروش دوری کنند.

 

آیه پنجم درباره حمل‌کنندگان تورات و آیه نهم این سوره در بیان حکم نماز جمعه از آیات مشهور این سوره است. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است اگر کسی این سوره را در هر شب جمعه بخواند، کفاره گناهان بین دو جمعهٔ او خواهد بود.

 

معرفی

نامگذاری

 

این سوره را جُمُعه (به ضمّ میم) یا جُمْعه (به سکون میم) می‌نامند؛[۱] چراکه حکم نماز جمعه و آداب اعمال پس از آن را بیان می‌کند.[۲]

 

محل و ترتیب نزول

 

سوره جمعه جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، صد و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، شصت و دومین سوره است و در جزء ۲۸ قرآن جای دارد.[۳]

 

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

 

سوره جمعه ۱۱ آیه، ۱۷۷ کلمه و ۷۶۸ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی جزو سوره‌های مُفَصّلاتِ (دارای آیات کوچک و متعدد) و از سوره‌های مُسَبّحات است که با تسبیح خدا آغاز می‏‌شوند.[۴] این سوره را در شمار سوره‌های ممتحنات نیز آورده‌اند[۵] که گفته شده این سوره‌ها با سوره ممتحنه تناسب محتوایی دارند.[۶] [یادداشت ۱]

 

محتوا

به اعتقاد علامه طباطبایی سوره جمعه مسلمانان را برمی‌انگیزد که به نماز جمعه اهمیت دهند و مقدمات به پا داشتن آن را فراهم کنند؛ چون نماز جمعه از شعائر بزرگ خداست که بزرگ‌داشتن آن هم دنیای مردم و هم آخرتشان را اصلاح می‌کند. سوره جمعه با تسبیح خداوند آغاز می‌شود و بیان می‌کند خداوند در مردمی اُمّی، پیامبری مبعوث کرده تا آنان را با اخلاق پاک تزکیه کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد.[۸]به تصریح نویسنده المیزان منافاتی ندارد که پیامبر(ص) از امیین باشد ودر میان آنان مبعوث شده باشد ولی در عین حال هم برای (هدایت) اُمّیین و هم غیر اُمّیین مبعوث شده باشد. [۹]

 

ملاصدرا در تفسیر سوره جمعه آورده است این سوره دربردارنده ارکان مقاصد ایمان و اصول و حقایق عرفانی است و از معرفت خداوند، حقیقت آغاز و انجام، کیفیت برانگیختگی، ارسال پیامبران، آموزش، فروفرستادن کتاب و هدایت خردها سخن می‌گوید.

 

رها کردن خرید و فروش وقتی بانگ نماز جمعه بلند می‌شود و شتافتن به سوی ذکر خدا و سرزنش کسانی که در هنگام خطبه نماز جمعه پیامبر(ص) به سراغ خرید و فروش رفتند از موضوعات مهم آخرین آیات این سوره است.