سبلان ما گزارش می‌دهد؛

کهنه قلعه‌های اردبیل ظرفیتی ثروت‌آفرین اما مغفول

استان اردبیل قلعه‌هایی را در دل خود جای‌داده است که آثاری گویا از زندگی و هویت تاریخی مردمان این دیارند و اکنون نیز این کهنه قلعه‌ها می‌توانند ظرفیتی عظیم و ثروت‌آفرین برای مردمان دیار سبلان باشند.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، استان اردبیل قلعه‌هایی را در دل خود جای‌داده است که آثاری گویا از زندگی و هویت تاریخی مردمان این دیار هستند و اکنون نیز این کهنه قلعه‌ها می‌توانند ظرفیتی عظیم و ثروت‌آفرین برای مردمان دیار سبلان باشند.

واقعیت این است که میراث برجای‌مانده از گذشتگان از بناها گرفته تا هنر، ظرفیتی عظیم در جذب گردشگران و رونق صنعت گردشگری است و اگر از این میراث کهن درست و به‌جا استفاده شود، می‌تواند کمک‌حال اقتصاد منطقه شده و حتی بر آمار اشتغال‌زایی هم بیفزاید.

پر بیراه نباشد اگر بگوییم استان اردبیل اگر بتواند تنها قلعه‌های پر رمز و رازش را به زبان هنر معرفی کند، سودی کلان از آن خواهد برد کمااینکه بنا به گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان با ساخت ویدئوهای معرفی اردبیل، کاری خارق‌العاده در معرفی استان انجام دادیم که در کشور هم بی‌نظیر است.

 حسن محمدی ادیب در گفتگو با خبرنگار  «سبلان ما» با تأکید بر این موضوع که می‌توان با تولید محتواهای فاخر و به‌تبع آن معرفی استان اردبیل، در حوزه صنعت توریسم گام‌های اساسی برداریم، خاطرنشان کرد: از تولید محتواهای خوب در این زمینه نیز حمایت می‌کنیم.

 معرفی اردبیل با پویانمایی پیشنهاد قابل‌توجهی است

 وی در پاسخ به این سؤال که تا چه اندازه به فکر معرفی استان اردبیل از طریق پویانمایی جذاب هستید، بیان داشت: ما از پیشنهادان خوب استقبال می‌کنیم و به نظر می‌رسد معرفی استان از طریق انیمیشن هم پیشنهاد بسیار خوبی است و امیدواریم در آینده این اتفاق بیفتد.

قلعه‌های استان اردبیل هر یک داستانی پر رمز و راز در دل خود دارد که هر بیننده‌ای را ناخودآگاه به خود جذب می‌کند و بی‌تردید اگر در حفظ و نگهداری این قلعه‌ها و معرفی آنها بکوشیم قطعاً سفر به دل تاریخ از این قلعه‌ها جذاب و حیرت‌انگیز خواهد بود.

قهقهه؛ قلعه‌ای که به یکباره در دوره قاجار متروکه شد

  وقتی  این شعر معروف  «از گردش چرخ واژگون می‌گریم و از جور زمانه بین که چون می‌گریم    با قد خمیده چون صراحی شب و روز در قهقهه‌ام ولیک، خون می‌گریم»، را می‌شنوید بی‌شک تصوراتی متفاوت در ذهن هر بیننده‌ای نقش می‌بندد و در ناخودآگاه ذهن، هرکسی آرزو می‌کند که ای کاش این مکان رمزآلود را ببیند، اما اگر چنین آرزویی دارید سری به مشگین‌شهر بزنید.

دژ نفوذناپذیر قهقهه که بر فراز تپه سنگی به ارتفاع تقریبی هزار متری از زمین‌های اطراف واقع شده است، در زمان بابک و صفویه از اهمیت به‌سزایی  برخوردار بوده است. 

 این قلعه سال‌ها به عنوان خزانه‌ سلطنتی و مهم‌ترین زندان مورد استفاده قرار گرفته و در زمان جنگ‌های ایرانی و عثمانی، خزانه‌ شاهان صفوی بود که از اواخر دوره‌ صفویه به تدریج استفاده از آن کم‌رنگ و در دوره قاجاریه به یکباره متروکه شد.

 در حال حاضر به‌دلیل آنکه در زمان ساخت تقریبا اطراف آن را با حصار مستحکم و غیرقابل نفوذ احداث کرده‌اند، هم‌اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیرممکن است و فقط در شرایط جوی مناسب ورود به این مکان امکان‌پذیر است.

قلعه قهقهه به این دلیل که محل  زندانیان سیاسی، بزرگان و  شاهزادگان بوده است، در تاریخ شهرت بسیاری  دارد و اسماعیل میرزا فرزند شاه تهماسب یکم صفوی از مهمترین زندانیان این قلعه است؛ این شاهزاده صفوی  ۱۹ سال و ۶ ماه و ۲۱ روز در این قلعه در بند زندان بوده است که پس از مرگ پدر از زندان آزاد شد.

 خان‌احمدخان، والی گیلان نیز از دیگر زندانیان مشهور در قلعه قهقهه است که در سال ۹۷۵ قمری بر اثر شورش، دستگیر و روانه این زندان شد و شعر معرف فوق را هم در این زندان سرود و تسلیم شاه تهماسب کرد.

 کهنه قلعه از استحکام خاصی برخوردار بوده و در جنگ‌ها و تهاجم دشمنان به‌عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌شد؛ این قلعه در حدود ۱۵ هزار مترمربع است و از شش برجک با دیوارهای ضخیم خشتی و حجره‌های کوچک آخور مانند تشکیل شده است و حجره‌ها به صورتی طراحی شده بوده که در هر حجره سربازی به همراه اسبش اسکان بگیرد.

نقشه قلعه کهنه به‌صورت ذوزنقه غیرمنظم در امتداد شمال غربی و جنوب غربی است؛ طول ضلع شمالی قلعه ۹۵ متر و ضلع جنوبی آن ۱۱۵ متر است؛ این قلعه از چهار دیوار خشتی و چندین برجک تشکیل شده است که قطر دیوار آن یک متر است؛ سازه‌های دیواره‌های قلعه از سنگ ملات گچ و آهک بقیه از خشت و کنگره‌های آن از گِل ساخته شده است و در دو گوشه شمال غربی و جنوب آثار دو برج مدور به قطرهای ۶ متر و ۱۰ متر وجود دارد.

 بنای اولیه این قلعه در دوره شاپور دوم ساسانی به دستور نرسه هرمز حکمران ساسانی در خیابان به مدت ۶ سال ساخته شده است در منابع تاریخی یاد شده نادرشاه افشار در مسیر رفت و برگشت به دشت مغان برای تاج‌گذاری‌اش در این قلعه اقامت داشته است.

 یکی از عواملی که سبب جذب گردشگران و رونق صنعت گردشگری می‌شود و اشتغال‌زایی را در پی دارد وجود آثار تاریخی است؛ بنابراین باید در حفظ و نگهداری این آثار تلاش بیشتری انجام شود.

  قلعه مخوف ارشق که فقط یک راه بُز رو دارد

قلعه پابرجا و مخوف ارشق که زمان ساخت آن به دوران اشکانی برمی‌گردد، هم از نظر نظامی و هم معماری بسیار جذاب و حیرت‌آور است.

این قلعه که به دلایل نظامی و تدافعی جهت حمله به سرزمین امپراطوری روم از جمله ارمنستان بر روی صخره‌های کوهستانی ساخته شده است، در شمال غرب مشگین‌‎شهر در دهستان «دشت» قرار دارد و در حال حاضر صعود به بالای قلعه ارشق فقط از طرف شرق این قلعه آن‌هم از طریق یک راه بُز رو و از روی صخره‌های بسیار خطرناک ممکن است، زیرا این قلعه از سه طرف دیگر مشرف به پرتگاه‌های مخوف کوهستانی است.

در بالای این قلعه رازآلود که روزی یکی از بزرگ‌ترین زندان مخوف دنیا بوده است در سمت شرق آن پی‌بنایی از آجر دیده می‌شود که به‌احتمال زیاد اتاقک دیده‌بانی است.

اما این قلعه آب‌انباری دارد که در نوع خود بی‌نظیر است؛ در قسمت غربی بالای صخره حدود هفت متر به‌طرف پائین، نزدیک پرتگاه نیز این آب‌انبار بسیار جالب به ابعاد ۵ در ۳ متر از سنگ‌های لاشه‌ای مکعبی شکل احداث شده که بر روی این سنگ‌ها دولایه موازی آجرهای قرمزرنگی را به‌صورت دیواره‌های دوجداره با ملات ساروج چسبانده‌اند که این کار مانع نفوذ آب به داخل دیواره‌ها و صخره‌ها می‌شود که این نوع از معماری به گفته کارشناسان در دنیا بی‌نظیر است.

کهنه قلعه‌های ارزشمند اردبیل گرچه در گذر تاریخ کارایی خود را ازدست‌داده‌اند و تنها کاربرد آنها به ثبت در فهرست آثار ملی و بازدید نه‌چندان چشمگیر گردشگران معطوف شده است، اما به این امر مهم باید توجه داشت که هر کدام از این قلعه‌ها تاریخی بسیار ارزشمندتر و قابل‌توجه دارند و بازگویی این تاریخ به زبان هنر به‌ویژه از طریق پویانمایی می‌تواند به رونق دوباره این قلعه‌ها بیانجامد؛ ظرفیتی که اگر استفاده شود، برای اردبیل سودآور خواهد بود.