سبلان ما گزارش می‌دهد؛

جدال سخت رودخانه بالیخلو با مرگ

این روزها خبری از آن طغیان‌های پرخاطره و ماهی‌های فراوان رودخانه بالیخلو نیست و تنها دلخوشی این رودخانه، آبی است که از سد یامچی به سویش روانه شود؛ اما کم‌بارشی‌ها باعث شده تا این کورسوی امید هم کم‌رنگ شود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «سبلان ما»، متأسفانه رودخانه بالیخلو، نگینِ دیرپای اردبیل، این روزها حال و روز خوشی ندارد و در جدالی سخت با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند.

رودخانه‌ای که روزگاری پرآب و خروشان از دامنه‌های سبلان و بزقوش سرچشمه می‌گرفت و با عبور از میان شهر، زندگی را به اردبیل هدیه می‌داد، حالا بیش از یک دهه است که در وضعیت بحرانی به سر می‌برد؛ دیگر خبری از آن طغیان‌های پرخاطره و ماهی‌های فراوان رودخانه بالیخلو نیست و تنها دلخوشی این رودخانه، آبی است که از سد یامچی به سویش روانه می‌شود؛ ولی همین مقدار اندک نیز این روزها در میان انبوه آلودگی‌ها و زباله‌ها گرفتار شده و پیش از خروج از شهر، به کام مرگ فرو می‌رود.

در طول این یک دهه اخیر، بارش باران تنها کورسوی امیدی بوده که رگ‌های خشکیده بالیخلو را تازه کرده است. اما دیری نمی‌پایید که این رودخانه دوباره به خواب زمستانی فرومی‌رفت و جز انبوهی از زباله و یک فاجعه زیست‌محیطی، چیزی از آن باقی نمی‌ماند و حالا این روزها وضعیت اسفناک‌تر است حجم آب سد یامچی دیگر حتی کفاف آب شرب را هم نمی‌کند و همین دلیلی می‌شود تا کورسوی امید بالیخلوچای هم خاموش شود.

گلایه شهروندان از وضعیت اسفبار رودخانه بالیخلو و مدیریت پرچالش منابع آب

وضعیت نگران‌کننده بالیخلو آن‌قدر جدی است که علاوه بر فعالان زیست‎محیطی حتی صدای مردم را نیز درآورده است؛ این رودخانه که زمانی شریان حیاتی شهر بود، این روزها به معضلی زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل شده است. خشکی، کندی جریان آب، رشد جلبک‌ها و انباشت زباله در بستر آن، گلایه‌های بی‌شمار شهروندان را به دنبال داشته و مسئولیت‌پذیری نهادهای مربوطه را زیر سؤال برده است.

 تعدادی از شهروندان اردبیل به خبرنگار  «سبلان ما»، می‌گویند: روزهایی که بالیخلو جانی دوباره می‌گیرد و اندکی آب در آن جاری می‌شود، بسیار اندک است، جریان آب آن‌قدر کند و آرام است که جلبک‌ها بر سطح آن چیره شده و چهره‌اش را پنهان می‌کنند. گویی رودخانه زیر لایه‌ای از سبزی رنگی به خواب رفته است، اما دردناک‌تر از همه اینکه بالیخلو دیگر رودخانه نیست، بلکه به گورستانی از سنگ و گچ و زباله تبدیل شده است.

 یکی از شهروندان اردبیلی با لحنی گلایه‌آمیز می‌گوید: از دست پشه‌های این رودخانه در امان نیستیم، دو سال است که بالیخلی‌چای خشک شده و این وضعیت، زندگی عادی مردم را مختل کرده است؛ این مشکل علاوه بر جنبه‌های زیست‌محیطی، بهداشت عمومی شهر را نیز به خطر انداخته و چشم‌انداز شهری را دگرگون کرده است.

 وی می‌افزاید: این رودخانه که باید فضای سبز و دلنشینی برای شهروندان فراهم کند، این روزها به منبع آزار و اذیت تبدیل شده و پشه‌ها واقعاً پدرمان را درآورده‌اند.

 علت خشک‌شدن بالیخلو چای کم‌بارشی است

 در مواجهه با این بحران خشک‌شدن رودخانه بالیخلو چایی و عواقب زیست‌محیطی آن مسئولان شهر و استان و شهروندان دلایل مختلفی را مطرح می‌کنند، شهروندان با گلایه از وضعیت موجود معتقدند مسئولان تدابیر لازم را برای حل این بحران نیندیشیده‌اند، مسئولان اما کمبود بارش‌ها و کاهش سطح آب سد یامچی را عامل اصلی خشک‌شدن این رودخانه عنوان می‌کنند و به‌گونه‌ای که مسئولین آب منطقه‌ای می‌گویند که بارش‌های کم و کمبود آب باعث شده آبی از سد یامچی به این رودخانه سرازیر نشود و دلیل خشک‌شدن رودخانه هم همین است، بااین‌حال بسیاری از شهروندان و کارشناسان محلی، مدیریت نامناسب منابع آب و عدم برنامه‌ریزی جامع را عامل اصلی این بحران می‌دانند و تصاویر منتشر شده از بستر خشک رودخانه و حتی تلف‌شدن برخی آبزیان، وخامت اوضاع را سندی بر گفته‌های خود می‌دانند.

 یکی دیگر از اهالی به وضعیت پل هفت‌چشمه اشاره می‌کند و به خبرنگار  «سبلان ما»، می‌گوید: اینجا اصولاً باید پر از آب باشد، اما حالا رودخانه خشک شده و تنها بستر آن باقی‌مانده است. کافی است یک‌لحظه کنار این پل(هفت چشمه) بنشینید تا وضعیت را از نزدیک لمس کنید.

 این شهروند تأکید دارد: درحالی‌که دو سالی است اوضاع وخیم بالیخلوچای اردبیل گلایه و واکنش مردم را در رسانه‌های اجتماعی در پی داشته است، عکس‌هایی از خشک‌شدن این رودخانه و تلف‌شدن ماهی‌های آن در فضای مجازی هم دست‌به‌دست می‌چرخد، اما اوضاع بهتر نشده که هیچ، بلکه نهادهایی که به نظر می‌رسد متولی حل این مشکل باشند، مسئولیت را گردن نمی‌گیرند و مدام در حال پاس‌کاری مشکل به هم دیگر هستند و به‌تبع، امروز یکی از چالش‌های اصلی در رسیدگی به وضعیت بالیخلی‌چای، ابهام در حوزه مسئولیت‌پذیری نهادهای مرتبط است.

 شهرداری در قبال بالیخلو چای مسئولیتی ندارد

مسئولان شهرداری اردبیل اما می‌گویند که گرچه شهرداری مسئولیتی در قبال رودخانه بالیخلو ندارد؛ اما طرح زیباسازی و ساماندهی این رودخانه را مدتی است که آغاز کرده است.

 محمود صفری در این باره به خبرنگار «سبلان ما»،گفت: «گرچه شهرداری بابت مالکیت، بستر و لایروبی در حریم رودخانه بالیخلوچای سمتی ندارد؛ اما ما اینجا داریم کار می‌کنیم و با هماهنگی محیط‌زیست به صورت اختیاری وارد شده‌ایم» و بدین ترتیب شهردار اردبیل خشک‌شدن آب رودخانه را متوجه دستگاه‌های دیگر می‌داند.

 شهردار اردبیل ادامه داد: متأسفانه مردم ماهی‌های عیدی که باید تحول مکان‌های مخصوص در میدان بسیج و میادین بدهند را در رودخانه می‌ریزند که این مورد هم محیط را آلوده می‌کند و هم عوارضی دیگری از لحاظ زیست‌محیطی ایجاد کرده است.

مسئولان شرکت آب منطقه‌ای: فعلاً اولویت ما تأمین آب شرب است

مسئولان شرکت آب منطقه‌ای اردبیل هم که متولی آب استان اردبیل هستند می‌گویند آب بالیخلو از سدیامچی می‌آید، اما سد یامچی ۷۰ درصد آب شرب آب را تأمین می‌کند و فعلاً اولویت ما تأمین آب شرب است و البته آورده آب سد یامچی باید به‌اندازه‌ای باشد که بتوانیم آب شرب شهروندان را تأمین بکنیم و اولویت دوم تأمین حقابه است.

 فضایلی معاون بهره‌برداری آب منطقه‌ای اردبیل در گفتگو با خبرنگار  «سبلان ما»، می‌افزاید: در تأمین حقابه زیست‌محیطی رودخانه بالیخلو قطعاً خودمان را مکلف می‌دانیم ولی بایستی آورده رودخانه به‌اندازه‌ای باشد که نیاز آب شرب به شهروندان را بتوانیم تأمین بکنیم و بعداً در اولویت دوم برای رودخانه رهاسازی داشته باشیم.

 در مجموع این اظهارات مسئولان شرکت آب منطقه‌ای و شهرداری نشان می‌دهد که نشان می‌دهد که در قضیه رسیدگی به اوضاع وخیم رودخانه بالیخلو دیدگاه‌ها و اولویت‌ها میان نهادهای مختلف گاهی با یکدیگر همخوانی ندارد و درحالی‌که شهرداری اردبیل می‌گوید که مسئولیتی در لایروبی و تنظیف رودخانه بالیخلو چای ندارد و اختیاری در حال انجام این خدمات است طبق خبر منتشر شده در صدا و سیمای استان اردبیل معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل گفته است بر اساس ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، مسئولیت تنظیف و لایروبی رودخانه‌های درون‌شهری بر عهده شهرداری‌ها است و رودخانه بالیخلو با همکاری شهرداری اردبیل احیا می‌شود.

 برنامه‌ریزی برای تأمین آب شرب اردبیل

  با تمام این اظهارات گاهاً متناقض، کمبود بارش‌ها و آب مسئولان را بر آن داشته تا برای تأمین آب شرب اردبیل برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داشته باشند، تا بتوان برای تأمین حقابه رودخانه بالیخلو هم فکری کرد.

حمید فضایلی، معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای اردبیل در گفتگو با خبرنگار  «سبلان ما»، می‌گوید: در برنامه کوتاه‌مدت برای تأمین آب شرب اردبیل با همکاری آب‌وفاضلاب چاه‌هایی را حفر کرده‌ایم و در میان‌مدت نیز برای تأمین کسری آب در اردبیل، تأمین کسری آب از مخزن دریاچه شورابیل مدنظر است.

 وی گفت: در برنامه بلندمدت تأمین آب شرب اردبیل از طریق انتقال آب از محل رودخانه سفیدرود مورد  توجه قرار گرفته است.

با این حساب بالیخلو چای اردبیل که نفس‌هایش به شماره افتاده است زمانی آب و ماهی خواهد داشت که آب شرب اردبیل از محل دیگر تامین شود و یا بارش‌های رحمت الهی فراتر از تصور اتفاق بیفتد.

 به نظر می‌رسد احیای کامل بالیخلی‌چای به تأمین پایدار آب شرب اردبیل از منابع جایگزین یا افزایش قابل توجه بارش‌ها در سال‌های آتی وابسته است. این وضعیت، لزوم هماهنگی بیشتر میان نهادهای مسئول و اتخاذ یک رویکرد جامع برای مدیریت منابع آب و محیط زیست شهری را بیش از پیش آشکار می‌سازد تا شریان حیاتی اردبیل دوباره به حیات بازگردد.

انتهای خبر/ ش