راهكارهاي ارتقا سطح حجاب در دانشجويان دختر دانشگاهها

رعايت پوشش اسلامي توسط بانوان بويژه دختران دانشجو در جامعه باعث ارتقا سطح سلامت جامعه و كاهش آسيب هاي مختلف اجتماعي ، فرهنگي ، اخلاق و ... در جامعه خواهد شد. براي ارتقا سطح حجاب در بين اقشار مختلف از جمله دانشجويان لازم است راهكارهايي عملي و مؤثر و قابل

به گزارش خبرنگار ،

رعايت پوشش اسلامي توسط بانوان بويژه دختران دانشجو در جامعه باعث ارتقا سطح سلامت جامعه و كاهش آسيب هاي مختلف اجتماعي ، فرهنگي ، اخلاق و ... در جامعه خواهد شد. براي ارتقا سطح حجاب در بين اقشار مختلف از جمله دانشجويان  لازم است راهكارهايي عملي و مؤثر و قابل اجرا ارايه شود تا بتوان به كار بردن آنها سطح حجاب در بين دانشجويان دختر شاغل به تحصيل در دانشگاهها را ارتقا داد. پژوهش فوق با هدف بررسي راهكارهاي ارتقا سطح حجاب در بين دانشجويان دختر دانشگاهها انجام شده است.

 روش بررسي: پژوهش فوق  از نوع مروری مي باشد كه با استفاده از كلمات كليدي حجاب –Hejab- دختران – دانشجويان در سايت هاي معتبر علمي جستجو انجام و تعداد 20 مقاله كمي ومروری  مورد بررسی و از ميان اين مقالات راهكارهاي لازم استخراج و در مقاله (قسمت نتايج )اورده شده است.

 

نتايج: بر اساس بررسي مقالات علمي متعدد ، از جمله راهكارهاي مؤثر و عملي براي ارتقا سطح حجاب در بين دانشجويان دختر مي توان به مواردی از قبیل : آموزش فلسفي حجاب ، فوايد و مضرات حجاب ، آموزش براي ارتقا سطح اعتقادات و ارزش هاي ديني در بين دختران دانشجو ، مقابله با تهاجم فرهنگي و ... اشاره نمود كه در اصل مقاله موجود مي باشد .

بحث و نتيجه گيري: توجه بيشتر به اعتقادات و ارزشهاي ديني و سرمايه گذاري در فعاليتهاي فرهنگي و هويت بخشيدن به شخصيت دختران دانشجو و ايجاد ارتباط منطقي و صحيح بين مسئولان فرهنگي و اساتيد دانشگاهي با والدين و خانواده ها در جهت شناخت و پذيرش ارزش هاي اسلامي ( و عمل به آنها توسط دختران دانشجو) ، براي ارتقا سطح حجاب در دختران دانشجو ( وحتی ساير اقشار زنان) ضروري لازم بنظر مي رسد.

كلمات كليدي: حجاب – دانشجو – دختر

مقدمه :

نياز به پوشش و پرهيز از برهنگي جزو گرايشات فطري انسان است كه خداوند متعال آنرا در وجود بشر قرار داده است . قرآن كريم ، در ماجراي آدم و حوا اين گونه اشاره مي كند كه " پس آنگاه كه از درخت چشيده اند، عورت هايشان پديدار شد وبر آن شدند كه با برگهاي بهشتي خويشتن را بپوشانند" ( سوره اعراف، آيه 22). بنابراين بشر از آغاز خلقت ، با ميل فطري اندام خود را از ديگران پوشانيده است و اگر اين گونه نبود، انسان نيز مانند حيوانات، از برهنگي شرمي نداشت و با پوشاندن خود ، احساس امنيت و آرامش نمي كرد. حجاب ، به معناب پوشش بدن و به عنوان نماد اسلامي است كه مرتبه هاي آن ، پوشش بدن ، عدم خود نمايي براي نامحرم و ايجاد پوشش است. كه مانع از ارتكاب گناه مي شود و وسيله اي براي تزكيه نفس و تقوا است. انواع مختلف حجاب شامل حجاب بدن ، حجاب چشم، حجاب كلام و حجاب باطني ( فكري، عقيده و غيره) است.

اسلام با توجه به ساختار وجودي و فطري انسان مهمترين تضمين كننده شخصيت زن را حفظ پوشش و حجاب مي داند ⁽¹⁾

دين مبين اسلام، براي زندگي انسانها در بُعد مادي و معنوي دستوراتي جامع و الگوهاي شايسته و برتر ارائه داده است تا در پرتو بهره گيري از آنها بتوانند در مسير سازندگي و تكامل خويش گام برداشته و سعادت دنيا و آخرت را به دست آورند . موضوع پوشش زنان يا به تغبير مصطلح " حجاب " كه در همه جوامع بشري ريشه دارد، از دستورالعمل هاي اصلي دين اسلام است. قرآن كريم در اين باره مي فرمايد: " به زنان با ايمان بگو، ديدگان خود را ( از نامحرم) فرو ببندند و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را جز آنچه نمايان است (مانند دست و صورت) آشكار نسازند، و بايد روسري هاي خود  را بر سينه هاي خويش فرو اندازند و زينت و آرايش خود را آشكار نكنند. " حكم و وجوب پوشش بانوان در برابر مردان نامحرم، از احكامي است كه مورد اتفاق و اجماع همه علماي است. ⁽²⁾ حجاب ، حفاظي براي آسيب هاي اجتماعي و رواني است. نوع آفرينش زن باعث شد تا خداوند براي حراست و حفاظت او از دسترس بيگانگان ، تدبيري بيانديشد كه آن ، داشتن سيماي حجاب است ؛‌ يعني حضور در لباسي كه به مدد آن بتوان بدون آسيب ، به انجام وظايف ديني ، اجتماعي وعلمي خود پرداخت.⁽³⁾در تحقيقي كه به منظور بررسي تاثير مثبت پوشش در حفظ بهداشت رواني جامعه ،نتایج نشان دادکه بي توجهي زن نسبت به حجاب و عدم مراعات حد لازم آن در تعاملات اجتماعي، موجب افزايش آستانه ادراكي مرد گرديده و ارزيابي قبلي وي را از جذابيت همسرش تغيير داده و به تشديد اختلافات زناشويي و افزايش طلاق در شرايط يكسان مي انجامد.⁽⁴⁾ . در تحقيقي ديگر كه با هدف گرايش به حجاب در بين دانشجويان دانشگاه هاي تهران انجام شد، نتايج به دست آمده حاكي از آن بود  كه با افزايش و تقويت ارزش هاي ديني در افراد، تمايل به حجاب نيز در بين آن ها افزايش مي يابد ⁽⁵⁾. همچنين در این مطالعه نشان داده شد که  رعايت حجاب از سوي مادران با رعايت حجاب از سوي دختران همبستگي قوي داشت^(6).از آن جايي كه ، حجاب نوعي رفتار تلقي مي شود و از ديدگاه جامعه شناسي و روان شناسي، جامعه پذيري آن تحت تاثير عوامل مختلفي ( خانواده، همسالان، نهادهاي اجتماعي و ارتباطي) صورت مي گيرد؛ لذا، بدكار كردي آن ، مي تواند منجر به آسيب پذيري فرآيند حجاب در سطح جامعه شود. اما علي رغم نقش محوري حجاب در پيشگيري از بروز و گسترش آسيب پذيري ها، تحقيقات ميداني كمتري در اين حوزه انجام شده است ⁽⁷⁾ .  پژوهشی در ایالت متحده امریکا  نشان داده كه كاركردهاي مهم حجاب از ديد زنان مسلمان امریکا شامل: عامل هاي هويت ديني ، كنترل رفتار ، ايجاد ارتباطات نزديك خانوادگي، قابليت احترام بيشترو ايجاد آزادي بودند ⁽⁸⁾. امروزه زنان مسلمان ايالات متحده، حجاب را به عنوان هويت مذهبي  و اجتماعي خود پذيرفته اند. يكي از اهداف آنها براي پوشيدن حجاب، انتقاد به فرهنگ رايج فردگرايي، مادی گرايي، و بي بندوباري جنسي در ايالات متحده است ⁽⁹⁾. پژوهشي در بين دختران بنگلادشي نشان داد، دختراني كه لباس هاي سنتي و مذهبي را بر لباس هاي غربي ترجيح مي دادند، كمتر مستعد مشكلات رواني در زندگي آينده شده بودند. پوشش ، مولفه لازم در هويت فردي است و نوع پوشش انتخابي توسط دختران، اثرات دراز مدتي بر سبک زندگی  آنها داشت ⁽¹⁰⁾ .  نتایج یک  مطالعه برروي 384 دانشجو نشان داد كه 83%انها ، حجاب را موجب امنيت و سلامت جامعه(از جمله کاهش ابتلا به بیماریهای مقاربتی ) دانسته بودند^(12-11). نتايج تحقيقي با هدف بررسي ديدگاه مراجعه كنندگان زن در مورد حجاب برتر به مراكز درماني نشان داد كه اكثريت افراد مورد مطالعه ، درباره ضرورت رعايت حجاب، نظر مثبتي دارند⁽¹³⁾. در مطالعه ای بر روي جوانان و ميانسالان ذر مورد حجاب برتر نتايج نشان داد كه ميزان آشنايي جوانان با پوشش اسلامي كم ودر ميانسالان زياد بود. آشنايي اندك جوانان با مباني وفلسفه حجاب اسلامي ، حدود و كيفيت آن، بدون ترديد نشانگر ضعف آموزش در اين مورد مي باشد. لذا مي توان با در اختيار داشتن ابزارهاي مهمي چون صداوسيما، مطبوعات، دانشگاه و ....، به آموزش دختران دانشجو پرداخت تا با آموزش هاي مؤثر، پايبندی  به حجاب بعنوان يك ضرورت در جامعه نهادينه شود.(1)

هدف از اين پژوهش ارايه راهكارهايي براي ارتقا سطح حجاب در دانشجويان دانشگاهها مي باشد.

 روش بررسي: پژوهش فوق  از نوع مروری مي باشد كه با استفاده از كلمات كليدي حجاب –Hejab- دختران – دانشجويان در سايت هاي معتبر علمي جستجو انجام و تعداد 20 مقاله كمي ومروری  مورد بررسی و از ميان اين مقالات راهكارهاي لازم استخراج و در مقاله (قسمت نتايج )اورده شده است.

راهکارها(نتايج): بر اساس نتايج بدست آمده از مقالات براي ارتقا سطح حجاب در دانشجویان دختر دانشگاهها مي توان به راهكارهاي زير اشاره نمود:

1. آموزش صحيح و تبین اهداف حجاب به دانشجويان:

 اهميت حجاب زن از آن جهت است كه نه تنها حافظ اخلاق و تجسم تقوي و عفت در سطح جامعه است، بلكه وجود چنين حكمي در اسلام نوعي احترام گذاردن به زن مسلمان و محفوظ نگهداشتن وي از نگاه هاي گناه آلود مردان است. چنانكه در روايتي از رسول خدا (ص) نقل شده مه فرمودند: « لا حُرمَهِ لِنِساء اَهلِ الذِّمَّه آَن يَنظَرَ اِلي شِعِئرهِنُّ وَ آيديهنَّ»  يعني زنان غير مسلمان چون در حریم    دين داري و ايمان نيستند، نگاه كردن به آنها [تا وقتي به قصد لذت بردن نباشد‍] اشكال ندارد.

شهيد مطهري مي گويد:حقيقت اين است كه بدبختي ها و سيه روزي هاي قديم زن غالبا معلول اين جهت بود كه انسان بودن او به فراموشي سپرده شده بود و بدبختي هاي جديد او از آن جهت است كه عمداً يا سهوا زن بودن او و موقعيت طبيعي و فطري اش، رسالتش، تقاضاي غريزي اش و استعدادهاي ويژه اش به فراموشي سپرده شده است^(14).

1. ارتقا ارزش هاي ديني در بين دانشجويان :

 مسئولان فرهنگي دانشگاهها و اساتيد راهنما بايد با آموزش هاي موثر ،داشتن حجاب را بعنوان يكي از ارزش هاي مهم ديني در جامعه نهادينه نمايند . نتایج مطالعه اي نشان داده كه كمبود آموزش ارزش هاي ديني حاكي از قصور و ناتواني والدين در انتقال ارزش هاي ديني به فرزندان و فقدان برنامه هاي آموزشي – فرهنگي صحيح و كافي در دانشگاهها مي باشد، در اين مطالعه پيشنهاد شده كه يكي از راهكارهاي اساسي براي گسترش ارزش هاي ديني در جامعه (دانشگاهها) ، آموزش معارف اسلامي با شيوه هاي صحيح و جذاب است كه در پرتو آن باور و اعتقاد قلبي و التزام عملي براي افراد فراهم آيد  (16-15-3) . برخي از تحقيقات نشان داده اند كه رعايت حجاب اسلامي و تبيين ارزش هاي ديني با اعتقادات مذهبي والدين بويژه مادران ،روابط گرم و صميمانه والدين با يكديگر ارتباط معني داري دارد . لذا بهتر است در صورت لزوم در دانشگاهها براي ارتقا ارزش هاي ديني، مسئولين مربوطه با والدين دانشجويان نيز در ارتباط مستمر باشند و از والدين هم در ارتقا اين امور و بالا بردن درجه ايمان دانشجويان ياري و كمك بخواهند (2) مطالعه اي ديگر نشان داده كه افراد با اعتقادات ديني محكم تر ، هنجارپذيري بالاتر  ، خانواده سالم تر و دامنه آسيب پذيري كمترو هويت ملي و فرهنگي بالاتری داشتند و انحرافات اخلاقي و تربيتي در آنها كمتر بود(1). .

3- آموزش دادن (آگاهي دادن) در مورد فوايد و مضرات حجاب به دانشجويان :

دلايل عقلي و توصيه هاي ديني بسياري، درباره فوايد حجاب وجود دارد كه امنيت اجتماعي ، سلامت رواني و بهداشت جسمي و نيز استحكام بنيان خانواده از آن جمله است . رعايت حجاب، ضمن حفظ سلامت اخلاقي و شخصيتي زن ، احتمالاً به وي نقش دفاعي در برابر آسيب هاي فردي و اجتماعي مي دهد (18-17) . از مسائلي كه ممكن است سلامت فرد و جامعه را تهديد كند و اثرات آسيب زايي بر فرهنگ ، اخلاق، اعتقادات و امنيت جامعه داشته باشد، عدم رعايت حجاب است آثار و پيامدهاي فرهنگي بي حجابي عبارتند از :

الف) وازدگي در برابر فرهنگ بيگانه :  فرآيند بي حجابي، مقدمه هنجارشكني و جايگزين ساختن هنجارهاي مورد نظر فرهنگ مهاجم و زمينه ساز احساس بيگانگي در برابر فرهنگ خودي و پذيرش تهاجم فرهنگي است .

ب)گسترش فساد: در جامعه اي كه حجاب ارزش تلقي شود، زن پايه هاي اين ارزش را از رفتار و كردار خود، به باور خويش سرايت مي دهد و نه تنها زنان بلكه مردان نيز متوجه اين ارزش خواهند شد و جامعه را به سوي سلامت و ارزش هاي واقعي سوق خواهند داد . اما اگر زن ، حجاب را رعايت نكند ممكن است ، خود و اجتماع را به فساد، تباهي و ضد ارزش ها سوق دهد .

ج) تضعيف اعتقادات و تقيدات ديني در جامعه :  جامعه اي كه در سطح بالايي از باورهاي ديني باشد، در برابر بسياري از آسيب ها مصون مي ماند .

بي حجابي، نشانه پايبند نبودن و بي مبالاتي فرد نسبت به احكام و اعتقادات اسلامي است (5) . از سوي ديگر پيامدهاي اجتماعي ضعف حجاب عبارتند از :

الف) بروز ناامني : در جامعه اي كه بي حجابي رواج پيدا كند، چشم و هم چشمي ها و ارايه هر چه بهتر زينت آرايي، تمامي نخواهد داشت و برخي از كجروي هاي اجتماعي نظير مدگرايي ، خشونت هاي خياباني، ناهمنوايي اجتماعي و آزارهاي جنسي گسترش خواهد يافت و بي حجابي ارزش هاي راستين دختران و زنان را تحت الشعاع ظاهر جنسي شان قرار مي دهد .

ب) بر هم زدن نظم روايط جنسي : پوشش و حجاب زمينه بروز بزهكاري هاي جنسي ره به حداقل مي رساند و اعضاي جامعه را به سمت تشكيل خانواده و روابط جنسي و عاطفي قاعده مند سوق مي دهد. جحاب باعث مي شود فاصله هاي اجتماعي محفوظ بماند و تعاملات قاعده دار و معني دار شود .

ج) افزايش آزار جنسي: زنان و دختران بي حجاب، به مردان و جوانان بزهكار اجازه مي دهند تا به حريم آنان تجاوز كنند و آنها را مورد بهره برداري خود قرار دهند(5- 2).

د) اختلات جسماني : حجاب ممكن است، زمينه فساد را كه عامل اصلي بيماري هاي مقاربتي است از بين ببرد يا كاهش دهد از اين طريق نقش خود را در سلامت جسماني افراد جامعه ايفا كند . ايدز، بيماري عصر حاضر است كه يك راه انتقال آن ، فساد وبي بندوباري در روابط جنسي است [7،6].

و) آسيب هاي رواني : از آثار ديگر بد حجابي مي توان به تعارضات رواني اشاره كرد؛ تعارض فردي ، خانوادگي و اجتماعي بين افراد، با ضعف حجاب قابل تصور است (17-6-3).

د) تزلزل بنيان خانواده: براي ثبات خانواده، عفت و حجاب خانوادگي، مهم ترين عامل به شمار مي آيد. اگر زن لذت جنسي و خودنماي هاي خود را از محيط خانوادگي به بيرون بكشاند، چشم ها به سوي او نشانه مي روند و او ديگر از نگاه هاي شوهر لذت نمي برد و اين امر در مورد شوهر نيز صدق مي كند. بررسي ها نشان مي دهدكه افزايش بد حجابي، باعث بالا رفتن آمار طلاق، هوس مداري، چشم چراني و مقايسه همسر با ديگران مي شود[5-3].

4- كنترل و جلوگيري از تهاجم فرهنگي در دختران دانشجو : مطالعه اي نشان داده كه ضعف اعتقاد به حجاب در ابتلا به انواع آسيب پذيري ها از جمله غرب گرايي، گرايش به دوستان ناباب، گرايش به اعتياد ، گرايش به فيلم هاي مبتذل، گرايشات فیمینیستی و گرايش به جنس مخالف نقش دارد . بر اساس نتايج اين مطالعه بالاترين قدرت پيش بيني ضعف اعتقاد به پوشش، مربوط به غرب گرايي و شكاف بين نسل ها بود. بدين معني كه هر چه اعتقاد به پوشش در فرد ضعيف تر باشد وی بيشتر در معرض آسيب هاي فرهنگي (غرب گرايي و ضعف اعتقاد ديني ) قرار میگیرد (1). ضعف اعتقادات مذهبي و ساير آسيب هاي فرهنگي، اجتماعي و خانوادگي باعث ايجاد ضعف در حجاب مي شود و همين طور ، ضعف در حجاب مي تواند موجب افزايش اين آسيب ها شود. اين نكته مي تواند نشانگر مهم ترين عامل در آسيب پذيري فرهنگي، به خصوص در جوامع اسلامي يعني تهاجم فرهنگي باشد. رواج مدهاي لباس و پوشاك به خصوص لباس هاي زنانه است كه به تدريج عفاف و حجاب را از دختران و زنان سلب مي كند و منجر به گسترش انحرافات جنسي در سايه بدحجابي مي شود. چرا كه حجاب و پوشش، به مثابه رسانه ارتباطي، تحت تاثير ساختارهاي فرهنگي است و اين مسأله بايد بيش از پيش مورد توجه مسئولان و سياست گذاران فرهنگي كشور باشد. براي تحقق باور و ارزش ديني مثل حجاب، بايد مكانيزم هاي لازم طراحي شود و لازمه آن اين است كه همه عناصر نظام فرهنگي (خانواده، رسانه، آموزش و پرورش) در يك مدار سيستماتيك در ارتباط با هم، فرهنگ پوشش حجاب را طراحي و اجرا كنند . (1-19-20).

بحث و نتيجه گيري : اسلام براي پيشگيري از جرائم اخلاقي و آسيب هاي اجتماعي بويژه در جوانان راهكارهايي را معرفي مي كند كه بهترين و موثرترين آنها، حجاب است. پوشش اسلامي از ضروريات ديني است و براي كم كردن آسيب پذيري ها و ضعف اعتقادات به حجاب در بين دانشجويان دختر مي توان از خانوادها و مسئولان فرهنگي و اساتيد دانشگاهها سود برد . از بين اين راهكارها تعامل و تبادل افكار بين (والدين) خانواده و دانشگاه خيلي مهم و با اهميت است (ارتقا ارزش هاي ديني) . بطوري كه نتايج تحقيقات متعددي نشان داده اند كه افزايش ميزان نظارت والدين ، اعتقاد به حجاب راافزايش ميدهد(2). به عبارت دیگر ، در محيطهای خانوادگي كه رابطه والدين با فرزندان، بر اساس احترام و محبت معقول باشد، زمينه براي پذيرش و رشد اخلاق نيكو  فراهم مي شود. اصولاً شخصيت سالم و معتدل، با اعتقادات و بينش ديني در فضاي آكنده از مهر و محبت شكوفا مي شود. اشاره به اين نكات ما را به اين امر رهنمون مي كند كه پايه هر نوع آسيب فرهنگي، اجتماعي و اخلاقي ممكن است از خانواده شكل بگيرد .

منابع :

 1- آقاياني چاوشي اكبر. طالبيان داوود ، حبيبي مهدي ، دهاقين وحيده ، انوري سمبه سادات . ديدگاه جوانان و ميانسالان در مورد حجاب برتر . مجله علوم رفتاري . دوره 4 ، شماره 1، بهار 1389-81-77.

2- احمدي خدابخش  ، بيگدلي زهرا ، مرادي آزاده ، سيد اسماعيل فتح الله . رابطه اعتقاد به حجاب و آسيب پذيري فردي ، خانوادگي و اجتماعي . مجله علوم رفتاري . دوره 4 ، شماره 2 ، تابستان 1389، 102-97.

3- آقاياني چاوشي اكبر، طالبيان داوود ، حبيبي مهدي ، احسانيان مفرد اكرم ، كاتب زهرا ، دهاقين وحيده . حجاب برتر : مقايسه ديدگاه كاركنان و مراجعه كنندگان زن به مراكز درماني ، معلم علوم رفتاري . دوره 1 ، شماره 2. زمستان 1386. 161-155.

 

انتهای پیام/